Onderzoek en documentatie van taal en cultuur in Nederland

Activiteiten Variatielinguïstiek

In 2011 gingen zes nieuwe projecten van start. Taalportaal (NWO-groot) brengt de grammatica van het Nederlands en het Fries (klankleer, vormleer en zinsleer) op een toegankelijke en wetenschappelijk verantwoorde manier bij elkaar. Het vrijwilligersproject Gekaapte Brieven (Prins Bernhard Cultuurfonds) betreft de ontsluiting en transcriptie van 17e- en 18e- eeuwse Nederlandstalige brieven. Daarnaast gingen twee CLARIN-projecten van start. Het project Cognition, Acquisition and Variation Tool beoogt de integratie en het analyseerbaar maken van gegevensverzamelingen op het terrein van kindertaal en dialectwoordenschat. In het project International Parser of Historical Dutch in Retrospect wordt een tagger/parser voor oudere Nederlandse teksten ontwikkeld. Tenslotte werd er een aanvang gemaakt met twee kennisbenuttingsprojecten in het kader van NWO-programma Meerwaarde: Kennisbenutting Taalportaal en de Taaldetector. De Taaldetector is een website / smartphone-app die een breed publiek kennis laat maken met de rijkdom van de taalvariatie in het Nederlandse taalgebied.

In de eerste competitie voor intern gefinancierde projecten werd het project Het Leven der Liquidae gehonoreerd waarin veranderingen in de eigenschappen van /l/ en /r/ bestudeerd worden vanuit fonologisch, experimenteel en sociolinguïstisch perspectief (aanvang in 2012). Een Rubicon (NWO-subsidie) werd toegekend aan Anna Strycharz voor het project Immigratie en Moedertaal (aanvang in 2012). Nieuwe projectaanvragen zijn Nederlab (NWO-groot; ontwikkeling van een gebruikersvriendelijke webinterface van waaruit onderzoekers digitale historische teksten kunnen doorzoeken) en Maps and Grammar (NWO-programma; onderzoek naar de relatie tussen geografische patronen en grammaticale systemen).

Björn Köhnlein promoveerde op het proefschrift Rule Reversal Revisited (promotores Van Oostendorp/Boersma, co-promotor Hermans). Leonie Cornips werd benoemd tot bijzonder hoogleraar Taalcultuur in Limburg aan de Universiteit Maastricht. Sjef Barbiers werd herbenoemd tot bijzonder hoogleraar Variatielinguïstiek van het Nederlands aan de Universiteit Utrecht. Nicoline van der Sijs trad toe tot de onderzoeksgroep om te werken aan de projecten Nederlab en Gekaapte Brieven. Zij werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau voor haar verdiensten als onderzoeker taalverandering. Wilbert Heeringa voltooide zijn VENI-project From Dialect to Regiolect (NWO) en werd postdoc aan de Universiteit Groningen.

Medewerkers van de onderzoeksgroep organiseerden diverse congressen en workshops waaronder de Comparative Germanic Syntax Workshop (UvA), European Dialect Syntax Workshop 5 (UvA) en Dialects in Contact, Changes in Transitional Zones (Taal & Tongval Colloquium, Gent). Met de afdeling Nederlandse Etnologie werd een driedaagse internationale NIAS-workshop The Construction of Local Identities through Culture and Language in the Dutch Province of Limburg georganiseerd.

Opvallend was het grote aantal publicaties en lezingen voor het grotere publiek. Veel aandacht was er voor het verschijnen van de Dialectatlas van het Nederlands (red. van der Sijs) waaraan diverse medewerkers van de onderzoeksgroep een bijdrage hebben geleverd. De atlas, winnaar van de LOT-populariseringsprijs 2012, is o.a. gebaseerd op de grote syntactische en morfologische atlassen die de afgelopen jaren aan het Meertens Instituut zijn gemaakt.

Vermeldenswaardig is tenslotte het verschijnen van de vijfdelige Blackwell Companion to Phonology (red. Van Oostendorp et al) met 124 state-of-the art artikelen die gezamenlijk het hele veld van fonologisch onderzoek bestrijken.

Publikaties

Wetenschappelijke artikelen in tijdschriften

  • Bloothooft, G. & Onland, D. (2011). Socioeconomic determinants of first names. Names, 59(1), 25-41.
  • Bloothooft, G. (2011). Voornamen kiezen. STAtOR, 13-19.
  • Broekhuis, H. (2011). A typology of clause structure. Linguistic Variation Yearbook, 10, 1-31.
  • Brok, H.J.T.M. (2011). Publicaties over plantennamen in Nederland, Nederlandstalig België en Frans-Vlaanderen. Aanvulling 2003-2011. Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Toponymie & Dialectologie, 49-94.
  • Brok, H.J.T.M. (2011). Publicaties over plantennamen in Nederland, Nederlandstalig België en Frans-Vlaanderen. Aanvulling 2003-2011. Reeks Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie. Vlaamse afdeling, 14.
  • Foolen, A. & Wouden, T. van der (2011). Van geschreven naar gesproken taal. Nederlandse Taalkunde, 16(3), 326-332.
  • Heeringa, W.J. & Hinskens, F.L.M.P. (2011). The Measurement of Dutch Dialect Change: Lexicon versus Morphology versus Sound Components. Taal en tongval. Themanummer, 2011(“The Formation of Regiolects in the Low Countries”).
  • Hinskens, F.L.M.P. (2011). Koineization in the present-day Dutch dialect landscape: postvocalic /r/ and more. Taal en tongval. Themanummer.
  • Jurgec, P. (2011). Slovenian has nine vowels. Slavisticna Revija/Slavic Review Ljubljana, 59(3), 243-268.
  • Koeneman, O.N.C.J., Lekakou, M. & Barbiers, S. (2011). Perfect Doubling. Linguistic Variation, 11(1), 35-75.
  • Kruijsen, T.J.W.M. (2011). De “Nijmeegse vragenlijsten” voor het WLD digitaal beschikbaar. Veldeke Jaarboek 2010, 103-118.
  • Kruijsen, T.J.W.M. & Brok, H.J.T.M. (2011). Limburgse volksnamen van planten. Jaarboek van de Vereniging voor Limburgse Dialect- en Naamkunde, 13, 65-84.
  • Kruijsen, T.J.W.M. (2011). Sur l’histoire de l’ALE. Fonetica si Dialectologie, 193-205.
  • Kunst, J.P. & Wesseling, F. (2011). The Edisyn search engine. Oslo Studies in Language, 3(2: J. B. Johannessen (ed.), Language Variation Infrastructure), 63-74.
  • Postma, G.J. (2011). Het verval van het pronomen du – dialect geografie en historische syntaxis. Nederlandse Taalkunde, 16, 56-87.
  • Wouden, T. van der (2011). Collocaties in online woordenboeken. Nederlandse Taalkunde, 16(2), 180-192.
  • Wouden, T. van der & Foolen, A. (2011). Pragmatische partikels in de rechterperiferie. Nederlandse Taalkunde, 16(3), 307-322.
     

Wetenschappelijke hoofdstukken in boeken

  • Bennis, H.J. & Oostendorp, M. van (2012). Grammar & Geography or vice versa. Language and Space.
  • Bennis, H.J. & Hermans, B.J.H. (2012). Supraregional patterns and language change. Language and Space.
  • Bloothooft, G. & Mandemakers, K. (2011). Exploring co-variates with names in the (historic) Dutch civil registration. Proceedings of the XXIV-International Conference of Onomastic Sciences. Barcelona.
  • Bloothooft, G. & Schraagen, M. (2011). Name fashion dynamics and social class. Proceedings of the XXIV-International Conference of Onomastic Sciences. Barcelona.
  • Hall, D.C. (2011). Contrast. In M. van Oostendorp, C.J. Ewen, E. Hume & K.D. Rice (Eds.), The Blackwell Companion to Phonology. Oxford: Blackwell.
  • Hermans, B.J.H. (2011). The representation of stress. In M. Van Oostendorp, C.J. Ewen, E. Hume & K. Rice (Eds.), The Blackwell Companion to Phonology, Volume II (pp. 980-1002). Oxford: Blackwell.
  • Hermans, B.J.H. & Oostendorp, M. van (2011). Een oude kwestie in een nieuw licht; het contrast tussen stemloze en stemhebbende fricatieven. Willy Dols 1911-1944; Een verwachting die niet in vervuling mocht gaan. Euregionaal Historisch Centrum Sittard-Geleen.
  • Hinskens, F.L.M.P. (2011). Emerging Moroccan and Turkish varieties of Dutch: ethnolects or ethnic styles? In Fr. Kern & M. Selting (Eds.), Ethnic Styles of Speaking in European Metropolitan Areas (SiLV, 8) (pp. 103-131). Amsterdam/Philadelphia: Benjamins.
  • Hinskens, F.L.M.P. (2011). Lexicon, phonology and phonetics. Or: Rule- ­based and usage- ­based approaches to phonological variation. In P. Siemund (Ed.), Linguistic Universals and Language Variation (pp. 416-456). Berlijn: Mouton de Gruyter.
  • Jongkind, A. & Reenen, P. van (2011). The vocalization of /l/ in standard Dutch. In A Timuska (Ed.), Proceedings of the IVth International Conference of Dialectologists and Geolinguists: University of Latvia Riga, 28 July 2003 (pp. 255-259). Riga: Latvian Language Institute University of Latvia.
  • Kruijsen, T.J.W.M. (2011). La mésange limbourgeoise. In M. Nevaci (Ed.), Studia Linguistica et philologica. Omagiu profesorului Nicolae Saramandu (pp. 449-454). Bucuresti: Editura Universitatii.
  • Oostendorp, M. van & Naderi, N. (2011). Reducing the Number of Farsi Epenthetic Consonants. In A. Korn (Ed.), Topics in Iranian Linguistics (Beträge zur Iranistik, 34). Wiesbaden: Reichert.
  • Postma, G.J. (2011). Language Contact and Linguistic Complexity – The Rise of the Reflexive Pronoun zich in a 15th Century Netherlands’ Border Dialect. Grammatical Change – Origins, Nature, Outcomes. Oxford: Oxford University Press.
  • Unsworth, S., Argyri, F., Cornips, L., Hulk, A., Sorace, A. & Tsimpli, I. (2011). Bilingual acquisition of Greek voice morphology and Dutch gender: What do they have in common? In Nick Danis, Kate Mesh & Hyunsuk Sung (Eds.), BUCLD 35 Proceedings of the 35th annual Boston University Conference on Language Development (pp. 590-602). Cascadilla Press.
  • Unsworth, S., Argyri, F., Cornips, L., Hulk, A., Sorace, A. & Tsimpli, I. (2011). On the role of onset and input in early child bilingualism in Greek and Dutch. In M. Pirvulescu, M..C. Cuervo, A.T. Pérez-Leroux, J. Steele & N. Strik (Eds.), Selected Proceedings of the 4th Conference on Generative Approaches to Language Acquisition North America (GALANA 2010) (pp. 249-265). Somerville: Cascadilla Proceedings Project.

Boeken en boekredactie

  • Oostendorp, M. van, Ewen, C.J., Hume, B. & Rice, K. (Eds.). (2011). The Blackwell Companion to Phonology. Hoboken, NJ [etc.]: John Wiley and Sons.
  • Sijs, N. van der, Beelen, H. & Biesheuvel, I. (2011). Seeman. Maritiem woordenboek van Wigardus à Winschooten, met een cd-rom met diverse zeemanswoordenboeken. Zutphen: Walburg Pers.
     

Congressen en workshops

In 2011 zijn de volgende bijeenkomsten (mede-)georganiseerd door de onderzoeksgroep Variatielinguïstiek:

  • Workshop on Dutch Linguistics: Amsterdam (2011, maart 18).
  • Workshop voor subsidie-aanvraag bij NWO-Groot t.b.v. Nederlab in samenwerking met Huygens ING, INL, RUN: Den Haag (2011, maart 30).
  • Workshop on Greek Linguistics IV: Universiteit van Amsterdam (2011, april 4).
  • Historisch-morfologische workshop i.s.m. INL (2011, mei 27).
  • Workshop “Early Child Bilingualism: What we can learn from cross-linguistic investigations”. International Symposium on Bilingualism *: Oslo, Norway (2011, juni 17).
  • CGSW. Comparative Germanic Syntax Workshop: Amsterdam (2011, juni 23 – 2011, juni 24).
  • European Dialect Syntax Workshop 5: Amsterdam (2011, juni 25).
  • Representations in Phonology: hierarchical vs. linear model. Societas Linguistica Europaea, 43rd annual meeting: Logroño / Spain (2011, september 10 – 2011, september 10).
  • The construction of local identities through culture and language in the Dutch province of Limburg. NIAS Exploratory Workshop: (2011, december 01 – 2011, december 03).
  • Workshop Syntactic Variation, Going Romance, Universiteit Utrecht (2011, december 10).
  • Syntax Circle Lecture Series.

Onderwijs

BA/MA of PhD cursus

  • Barbiers, S. (2011). (Micro-)comparative Syntax. MA cursus research master: Universiteit Utrecht.
  • Barbiers, S. (2011). Research MA course Comparative Syntax, Universiteit Utrecht.
  • Barbiers, S. (2011). Taaldiagnostiek. MA cursus: Universiteit Utrecht.
  • Bennis, H.J. (2011). Het Nederlands: een dynamische taal: Universiteit van Amsterdam
  • Jurgec, P. (2011). Introduction to Optimality Theory. Eastern European Generative Grammar School (EGG).
  • Jurgec, P. (2011). Ph.D. cursus Assimilation. Eastern European Generative Grammar School (EGG)
  • Jurgec, P. (2011). Ph.D. cursus Introduction to Optimality Theory. Eastern European Generative Grammar School (EGG)
  • Oostendorp, M. van & D’Alessandro, R.A.G. (2011). Microvariation. Research MA-cursus: Leiden University.
  • Oostendorp, M. van (2011). Ph.D. cursus Phonological microvariation.
  • Oostendorp, M. van (2011). Ph.D. cursus Phonology: The Key Ideas. LOT Summer School 2011: Leuven.
     

Gastlezing in BA/MA of PhD cursus

  • Barbiers, S. Guest lecture in Research MA Linguistics UU: Comparative Syntax – Microvariation.
  • Cornips, L. College Taaldiagnostiek. MA cursus Taaldiagnostiek, Universiteit Utrecht.
  • Cornips, L. Sociolinguistic, syntactic variation. Albert-Ludwigs-Universitaet Freiburg.
  • Oostendorp, M. van. Jalla jalla! En ander modern Germaans. Duitse taalkunde en Scandinavische taalkunde: Universiteit van Amsterdam.
  • Wesseling, F.  Gastcollege. Gastcollege in module Nederlands: een dynamische taal: Amsterdam.

Redacties

Onderzoekers van Variatielinguïstiek waren betrokken als (gast)-redacteur bij de volgende tijdschriften:

  • Biolinguistics
  • Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren, elektronisch tijdschrift
  • Language Problems and Language Planning
  • Linguistic Variation Yearbook
  • Naamkunde
  • Neder-L
  • Neerlandistiek.nl
  • Onoma
  • Taalpost, elektronisch tijdschrift
  • Taal en Tongval
  • The Journal of Comparative Germanic Linguistics
  • Tijdschrift voor Nederlands Taal- en Letterkunde (TNTL)
  • Trefwoord
     
Volg ons op X (Twitter) Volg ons op Facebook Volg ons op Instagram