Februari 2011: Carnaval boven de rivieren

Carnaval is toch een feest van het zuiden? Waarom wordt er dan ook bij ons, in Kortenhoef (Noord-Holland), een carnavalsoptocht gehouden? Verder zie ik geen carnavalsvierders of iets dat aan carnaval doet denken.

Het antwoord wordt gegeven door Irene Stengs.

Het idee dat carnaval alleen in het zuiden van Nederland wordt gevierd is wijdverspreid, vooral ook omdat het een bij uitstek katholiek feest zou zijn. Toch bestaan ook boven de rivieren talloze carnavalsverenigingen en dweilorkesten, en speelt de kerk – ook in het zuiden – voor de meeste carnavalisten (de carnavalsvierders) nauwelijks een rol. De koppeling van het carnavalsfeest aan aswoensdag (het begin van de katholieke vasten) door de Middeleeuwse kerkautoriteiten staat vrijwel los van het vieren van carnaval zelf.

Eigenlijk wordt carnaval vrijwel overal in Nederland gevierd, al is er wel een aantal belangrijke verschillen tussen de regio's (ook tussen Limburg en Brabant). Bezuiden de grote rivieren is het carnaval (‘de vastelaovend’) een feest van iedereen, ook al gaan tijdens de krokusvakantie ook hier steeds meer mensen bijvoorbeeld liever skiën. Desalniettemin is het carnaval hier nog steeds een mega-gebeurtenis: het is straatcarnaval. Steden als Maastricht, Breda en ‘s Hertogenbosch veranderen, nadat de burgermeester de sleutel aan de prins heeft overgedragen, in Mestreech, Kielegat en Oeteldonk en staan tijdens de carnavalsdagen helemaal in het teken van het feest, enigszins vergelijkbaar met Amsterdam op Koninginnedag.

Het carnaval van boven de rivieren speelt zich vooral binnen af. Dit ‘zaalcarnaval’ is vooral een feest van en voor de leden van de carnavalsverenigingen onderling. Hier hoort maar een bescheiden deel van bevolking bij. Deze carnavalsverenigingen zijn vrijwel allemaal na de jaren vijftig van de twintigste eeuw opgericht, een groot deel zelfs pas in de jaren zeventig. De initiatiefnemers kwamen zelf vaak uit het zuiden. Voor deze verenigingen is de jaarlijkse optocht in het carnavalsweekend het moment waarop zij zich aan de buitenwereld tonen. Aan de carnavalsoptocht in Kortenhoef (‘Turfendonk’) doen meestal meerdere carnavalsverenigingen mee, zoals de Schuimlikkers uit Ankeveen (‘Schuimlikkerveen’ ) en de Geuzenkneuters uit Geuzenveld, Amsterdam. Daar krijgt elk jaar de stadsdeelprins in een bescheiden ceremonie de stadsdeelsleutel overhandigd en verandert Geuzenveld in Kneuterburcht.

Deze vraag werd gesteld door Mevr. G. van B., Kortenhoef.

Foto's gemaakt door Irene Stengs tijdens de optocht van 2005 in Kortenhoef.

Dit artikel is verschenen in de digitale nieuwsbrief van het Meertens Instituut. Ook abonnee worden? Klik hier