Oktober 2012: Wat is het verschil tussen een streektaal en een dialect?

Wat is het verschil tussen een streektaal en een dialect?

Het antwoord wordt gegeven door Marc van Oostendorp, senior onderzoeker Variatielïnguistiek.

Wie de woorden 'streektaal' en 'dialect' opzoekt in een woordenboek, zal tot de conclusie komen dat er geen verschil is: het ene woord is een synoniem van het andere.

Naar verwachting zullen de woordenboeken die definities in toekomstige edities aanpassen, want de begrippen groeien langzaam aan elkaar. Dat komt vermoedelijk door het 'Europees Handvest voor Regionale Talen of Talen van Minderheden', een document uit de vroege jaren negentig dat regelt dat Europese landen aan bepaalde taalvariëteiten erkenning en eventueel extra rechten kan geven.

Nederland heeft onder dit Handvest drie regionale talen erkend: het Fries, het Nedersaksisch (de dialecten van Groningen, Drenthe, Overijssel, de Achterhoek en enkele niet-Friestalige gebiedjes in Friesland, zie afbeelding) en het Limburgs. De erkenning van het Fries houdt daarbij ook nog een pakket aan concrete maatregelen in; de landelijke overheid betaalt mee aan radio- en tv-uitzendingen in het Fries, aan Friestalig onderwijs en nog het een en ander. De erkenning van het Nedersaksisch en het Limburgs is puur symbolisch: de staat erkent dat het ook talen zijn, maar geeft er geen geld aan uit. (De provincies doen dat wel.)

Sindsdien wordt het begrip 'streektaal' steeds vaker gebruikt als 'dialect met officiële erkenning'. Welke dialecten dat zijn wordt zuiver bepaald door politieke overwegingen. Het Zeeuws heeft bijvoorbeeld geen erkenning gekregen, hoewel de situatie van die groep dialecten niet wezenlijk anders is dan die van het Nedersaksisch. De dienstdoende minister – de Groninger Johan Remkes – vond het indertijd echter welletjes met de steeds toenemende hoeveelheid erkenningsaanvragen.

Links
Europees Handvest voor Regionale Talen of Talen van Minderheden
Website Rijksoverheid over Erkende talen
Afbeelding afkomstig van Wikipedia