Vraag van maart 2013

Hoe honkvast zijn de Waddenbewoners?

Mathilde Jansen geeft antwoord.

In 2010 promoveerde ik op een onderzoek naar het Amelander dialect. Het aantal dialectsprekers is daar nog opvallend hoog, ook onder de jongste generatie inwoners. En dat terwijl er op de andere Waddeneilanden nog maar weinig dialect gesproken wordt. Eén van mijn verklaringen was dat Amelanders in vergelijking met andere eilandbewoners tamelijk honkvast zijn. Klopt dat? We namen een kijkje in de nieuwe databank over Migratie in Nederland.

Als je kijkt naar de mensen die rond 1880 op Ameland zijn geboren, woont nog 51 procent van hun kinderen op het eiland, en dat neemt af tot 19 procent van de achterkleinkinderen. De kaart hiernaast toont hoe de achterkleinkinderen van Amelanders geboren in 1880 zich verspreid hebben over het land.

Op Terschelling lopen de percentages terug van 47 procent van de kinderen tot 11 procent van de achterkleinkinderen. Op Schiermonnikoog woont nog maar 32 procent van de kinderen en 4 procent van de achterkleinkinderen. Op Vlieland is het 16 procent van de kinderen en 3 procent van de achterkleinkinderen. Op Texel woont nog 66 procent van de kinderen en 26 procent van de achterkleinkinderen.

Het dialectverlies op Schiermonnikoog en Vlieland is met deze cijfers goed te verklaren. Terug naar Ameland. Het percentage thuisblijvers op Ameland is relatief hoog, maar op Texel nog hoger. Waarom wordt daar dan minder dialect gesproken? Daar zijn uiteraard weer andere verklaringen voor te geven. Uit mijn onderzoek blijkt dat ook factoren als attitude (hoe kijkt men aan tegen zijn of haar dialect?), identiteit (voelt men zich meer verbonden met het eiland dan met de rest van de regio/provincie?) en taalgebruik (met wie en hoe vaak spreekt men dialect?) invloed hebben op de mate van dialectbehoud. /Mathilde Jansen

Literatuur

• Jansen, M.M. (2010) Een echte Amelander spreekt dialect. Verslag van een veldwerker. Amsterdam : AUP, 2010. http://www.kennislink.nl/publicaties/een-echte-amelander-spreekt-dialect. Full text
• Jansen, M.M. (2010) Language Change on the Dutch Frisian Island of Ameland. Linguistic and sociolinguistic findings. Utrecht : Landelijke Onderzoekschool Taalwetenschap, 2010. http://www.lotpublications.nl/
• Jansen, M.M. & M. van Oostendorp. (2004) Taal van de Wadden. Den Haag : SDU, 2004. http://www.taalinstadenland.nl. Full text
________________________________________

Ook een vraag voor de nieuwsbrief van het Meertens Instituut? Mail de redactie.

Dit artikel is verschenen in de digitale nieuwsbrief van het Meertens Instituut (maart 2013). Ook abonnee worden? Klik hier