Marc van Oostendorp: ‘Ik gaat hoor!’

Het Meertens Instituut bezit ruim 80.000 boeken, 4.000 tijdschrifttitels, ruim 50 digitale collecties, duizenden uren aan geluidsmateriaal en ongeveer 500 archieven. Samen vormen zij een unieke bron van informatie over Nederlandse taal en cultuur. Medewerkers van het Meertens Instituut kiezen in deze nieuwe rubriek een favoriet collectiestuk, boek, tijdschrift, geluidsmateriaal, vragenlijst of archiefstuk en lichten het belang van dit stuk toe.

Marc van Oostendorp is senior onderzoeker op het Meertens Instituut en hoogleraar Fonologische Microvariatie aan de Universiteit Leiden.

Marc van Oostendorp: Ik gaat hoor!

'Joehoe!' riep vijftig jaar geleden een Rotterdamse tegen een buurman, een 'grapjas', met wie ze altijd 'lolletjes' maakte, 'ik gaat hoor!' De man riep haar terug: hij had net een nieuw plaatje gekocht, wilde ze daar niet naar luisteren? 'Ken mij het verrotte', dacht de vrouw, tot ze haar eigen stem uit de bandrecorder hoorde schallen. De man bleek zojuist een opname van haar te hebben gemaakt. Ze hoorde zichzelf terug en wat praatte ze Rotterdams!

Een jaar later, in maart 1965, stond er een man van het Meertens Instituut bij de vrouw op de stoep om opnamen te maken voor de collectie Vrij Gesprek. Door heel Nederland namen medewerkers van het instituut mensen op die zo spontaan mogelijk met elkaar in gesprek waren. Aan die man vertelde de Rotterdamse bovenstaand verhaal: en zo kwam haar 'ik gaat hoor!' nog een keer op de band te staan.

Inmiddels zijn al die banden gedigitaliseerd in de studio van het instituut en kun je er ook online naar luisteren. Ineens hoor je vrouwen vijftig jaar geleden praten over hoe gezellig het vroeger was, hoor je ze zingen en roddelen. Wat is het lang geleden ­ en wat is het toch ook dichtbij. Tegelijkertijd is het ook wetenschappelijk interessant: hoewel we ook oudere geschreven bronnen hebben voor 'ik gaat', hebben we geen oudere informatie over de karakteristieke toonhoogte waarop de vrouw het zegt.

Opname te vinden in de Nederlandse Dialectenbank (opname 3, 'Ik gaat hoor!' op 2:57)

Zie ook Marc van Oostendorp, Rotterdams (Serie: 'Taal in stad en land'), SDU, ISBN 90-12-09007-5.

Dit artikel is verschenen in de nieuwsbrief (oktober 2014) van het Meertens Instituut. Ook interesse in de nieuwsbrief? Klik hier voor meer informatie.