Vraag van maart 2015

Een vriend van mij zei, toen ik vroeg of hij nog koffie wilde, "nee, ik ben goed". Komt het vaker voor dat Engelse zinsconstructies in het Nederlands worden overgenomen?

Het antwoord wordt gegeven door Marc van Oostendorp.

Soms worden staande uitdrukkingen inderdaad min of meer letterlijk vertaald overgenomen uit het Engels. Andere voorbeelden zijn vermoedelijk 'ik zie je (later)' bij afscheid en 'het verschil maken'. Zulke uitdrukkingen worden ook wel leenvertalingen genoemd.

Vooral omdat het Engels als taal dichtbij het Nederlands staat, valt niet altijd heel precies te zeggen of nieuwe populariteit van een uitdrukking valt toe te schrijven aan vertaling uit het Engels. Sommige mensen menen bijvoorbeeld dat het feit dat mensen elkaar tegenwoordig 'een fijne dag' wensen moet worden toegeschreven aan Amerikaanse invloed ('have a nice day'), maar in dat geval is de uitdrukking zelfs geen woordelijke vertaling meer. Ook dat sommige jongeren tegenwoordig 'kak' zeggen als het tegenzit, wordt aan invloed van het Engels toegeschreven; zulke dingen zijn moeilijk te bewijzen.

U vertelt niet wat uw relatie met uw vriend is, maar vaak worden dit soort uitdrukkingen naar mijn indruk in eerste instantie grappend gebruikt. Het veronderstelt idiomatische kennis van het Engels en van het Nederlands en levert daarom een soort binnenkantgrapje op, een 'inside joke'. Uiteindelijk kunnen zulke vertalingen hun grappende karakter verliezen en 'gewoon' gebruikt worden. In het verleden is dat (mogelijk) gebeurd met de uitdrukking 'alstublieft' die een
letterlijke vertaling was van het Franse 's'il vous plaît'.
_____________________________________________________________________________

Dit artikel is verschenen in de nieuwsbrief (maart 2015) van het Meertens Instituut. Heeft u een vraag voor het instituut, stuur dan een mail aan de redactie. Ook interesse in de nieuwsbrief? Klik hier voor meer informatie.

Afbeelding van Flickr.com, ++ lichtempfindlich (cc)