Nieuw in de collectie: Death and the Rock Star

Wat hebben Freddy Mercury, Amy Winehouse, Whitney Houston, Kurt Cobain, Michael Jackson, Elvis Presley en ja ook André Hazes gemeen?  Allen popartiesten en allen te vroeg en onder tragische omstandigheden overleden. Ze komen allemaal aan bod in het boek Death and the Rock Star waarin de relatie tussen populaire muziek, roem en dood centraal staat.

Een begin

Dit boek laat zien dat de dood voor popmuzikanten niet in alle opzichten het einde betekent, maar vaak ook een begin. Hun dood levert zowel een breed scala aan emotionele reacties als commerciële initiatieven op. De bijdragen in dit boek laten zien dat het imago van een artiest voor een deel beperkt en beschermd wordt, zoals in het geval van Elvis Presley. Het bedrijf dat 'het merk' Elvis bezit, Elvis Presley Enterprises, bepaalt welk beeld van Elvis naar buiten wordt gebracht. Zij zien het als hun taak het imago van Elvis te beschermen. Anderzijds wordt het imago ook uitgebreid en (in de ogen van sommigen) uitgebuit. Zo werd de in 1996 overleden rapper Tupac Shakur tijdens een festival in 2012 naast de rapper Snoop Dogg geprojecteerd, het gevoel creërend dat hij er nog is.

Rol van de media

De sociale media spelen heden ten dage een grote rol bij de rouwverwerking. Zo konden Whitney Houston-fans en collega-artiesten via Twitter hun rouw openlijk met elkaar en de wereld delen. Ook de invloed van de pers  moet niet onderschat worden. Paula Hearsum analyseerde de overlijdensberichten die verschenen na de dood van Amy Winehouse, Whitney Houston en Donna Summer. In tegenstelling tot berichtgeving omtrent het overlijden van mannelijke popsterren, stond bij deze vrouwen het ouderschap centraal. Er werd ook een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de artiesten. Summer werd neergezet als een voorbeeld van goed moederschap, Houston en Winehouse niet. 

Dood als taboe

De dood is vaak een taboe in de hedendaagse samenleving. Popsterren doorbreken met hun overlijden dit taboe. De omgang van fans, journalisten, platenmaatschappijen en naasten met de dood van een artiest wijkt af van gebruikelijke sociale conventies. Irene Stengs kijkt in haar artikel onder meer naar de gebeurtenissen na de dood van volkszanger André Hazes. Hoewel Nederlanders zichzelf graag neerzetten als een sober en nuchter volk, laten de uitgebreide media-aandacht en de emotionele reacties op de dood van Hazes zien dat deze stereotypering in elk geval toen niet opging. Zo keken vijf miljoen Nederlanders naar de herdenkingsdienst in de Amsterdam Arena, de kist stond op de middenstip.

Lichamelijke identificatie

Stengs laat in haar bijdrage zien dat één van de manieren waarop fans hun liefde voor Hazes uitdragen via lichamelijke identificatie gaat. Concertgangers zingen tijdens herdenkingsconcerten mee met zijn levensliederen. Fans kleden zich als Hazes en identificeren zich met zijn levensstijl vol drank en sigaretten, in elk geval tijdens de herdenkingen. Tijdens een herdenking bij het Hazes-standbeeld op de Albert Cuyp wordt een fan zelfs aangesproken op het feit dat hij een cola wil neerzetten bij het standbeeld. Nee, dat moet toch echt een BVO'tje (biertje voor onderweg) zijn.

Volgens Stengs moet de postume roem van Hazes gezien worden in het licht van groeiende aandacht voor nationale identiteit. Haar onderzoek naar Hazes past in het onderzoeksproject Nederlandsheid dat op dit moment loopt op het Meertens Instituut.    

Death and the Rock Star. C. Strong & B. Lebrun (eds.). 2015. Aldershot: Ashgate (206 p.).

ISBN10     1472430913
ISBN13     9781472430915

________________________________________________________________

Foto in kader: Fan bij het standbeeld van André Hazes op de Albert Cuypmarkt te Amsterdam. Foto gemaakt door Irene Stengs.

Een bijdrage van Femke Niehof.

Dit artikel is verschenen in de nieuwsbrief (februari 2016) van het Meertens Instituut. Ook interesse in de nieuwsbrief? Klik hier voor meer informatie.