Oratie Irene Stengs

Inaugurele rede van prof. dr. Irene Stengs bij de aanvaarding van het ambt bijzonder hoogleraar Antropologie van Ritueel en Populaire Cultuur aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. De oratie wordt voorafgegaan door het symposium Popularized Culture, Ritual and the Making of Heritage op 8 en 9 november.

Opvattingen over cultuur, traditie, en erfgoed maken veel los. Mensen voelen een warme verbondenheid met hun cultuur, rituelen en tradities en steeds vaker ook angst voor het verlies daarvan. Dit laatste kan uitgroeien tot gevoelige, zelfs explosieve discussies, online dan wel offline. Hoe kunnen deze controverses op een betekenisvolle manier worden onderzocht? Bijzonder hoogleraar Antropologie van Ritueel en Populaire Cultuur Irene Stengs gebruikt hiervoor originele invalshoeken.

Het huwelijk van Harry en Meghan, de redding van het Thaise jeugdelftal uit een ondergelopen grot en de monsterzwemtocht van Maarten van der Weijden noemt Stengs ‘high density events’: gebeurtenissen van hoge dichtheid. Deze term vestigt de aandacht op aspecten als de emotionele lading, het massale meebeleven en het in sommige gevallen ook evenement-achtig karakter.

Stengs kijkt naar cultuur, traditie, en erfgoed niet als vaststaand, maar als een voortdurend in beweging zijnd proces, waarin rituelen een centrale rol spelen. High density events vormen als het ware een hogedrukpan waarin al deze processen in versterkte vorm samenkomen. Ze bieden daardoor een scherper zicht op identiteitsvorming, in- en uitsluiting, en de redenen waarom tegenwoordig zo’n belang wordt gehecht aan (eigen) cultuur, tradities en erfgoed.