Nederlandse Familienamenbank

Piet Meertens was net directeur van het nieuwe Instituut voor Volkskunde, Dialectologie en Naamkunde en hij had belangstelling voor de volkstelling op 31 mei 1947. Niet vanwege de telling zelf, maar vanwege de naamstrookjes die op de gemeentesecretarieën werden vergeleken met de gegevens van de burgerlijke stand. Hij wilde alle familienamen laten tellen, zodat er een overzicht zou komen waarmee belangrijke naamkundige en demografische analyses konden worden gemaakt. Geen probleem. Piet Meertens was een innemende man, en er was maar één gemeente die na de controle de dozen al had weggegooid.

De gemeenten stuurden hun dozen met strookjes naar het Instituut voor Volkskunde, Dialectologie en Naamkunde, waar ze werden opgeslagen. Werklozen mochten de namen turven. Zo verscheen, door de jaren heen, een veertiendelige reeks met de titel Nederlands Repertorium van Familienamen. De serie vormt het fundament van de databank van Nederlandse Familienamen die in 2000 door het Meertens Instituut online beschikbaar is gesteld en die sindsdien ijverig wordt uitgebouwd. Een schatkist voor ieder die iets over namen wil weten.

Na completering van het repertorium konden de bijna tien miljoen naamstrookjes, die vrij veel ruimte in beslag nemen, nog steeds niet naar het oud papier. Ze werden namelijk intensief door genealogen geraadpleegd. De hele voorraad is met de recente verhuizing van het Meertens Instituut meegegaan. Gelukkig maar, want ze geven een unieke momentopname van de Nederlandse bevolking. Achter de namen uit het overzicht kunnen zelfs de personen weer zichtbaar worden, omdat de volkstellers niet alleen namen, maar ook voornamen, geboortedata en adressen noteerden.