Nieuw in de collectie : Archief P.C. Paardekooper

Op 1 mei overleed de taalkundige P.C. (Piet) Paardekooper op 92-jarige leeftijd. Professor Paardekooper was een markante figuur die de controverse niet schuwde. In Onze Taal schreef Marc van Oostendorp een artikel over zijn betekenis voor het Nederlandse taallandschap. “Van alle Nederlandse taalkundigen,” schrijft hij,“was Paardekooper in de afgelopen decennia misschien wel het meest aanwezig in het maatschappelijke debat over taal.” Paardekooper liet zich veelvuldig uit over mediagenieke onderwerpen als spelling (hij propageerde spellingen als paart en sogtƏns) en de mate van beschaafdheid van het taalgebruik. Om nog te zwijgen van zijn mening dat er feitelijk helemaal geen Belgen bestaan, en dat Vlaanderen en Nederland samen een culturele eenheid zouden moeten vormen – een mening die de Belgische minister van Justitie er in 1962 toe noopte Paardekooper de toegang tot het Belgische rijk te ontzeggen.
In de taalkunde vertegenwoordigde Paardekooper een factor van belang. Hij publiceerde na zijn dubbele promotie in 1950 en 1956 een constante stroom aan invloedrijke taalkundige artikelen en boeken, waaronder ‘Beknopte ABN-syntaksis’ in 1963 (7e uitgebr. dr. in 1985). Daarin werd zijn op scholen veelgebruikte zinsontleedtechniek geïntroduceerd. Zie voor een uitgebreid literatuuroverzicht de bibliografie bij de DBNL.

Door de jaren heen heeft Paardekooper vermoedelijk een aanzienlijk geleerdenarchief opgebouwd met versies en bronnen van zijn eigen werk, commentaar door anderen, briefwisselingen met collega-taalkundigen, teksten van lezingen en colleges enz. Wat er van dit archief resteert is door zijn zoon overgedragen aan het Meertens Instituut. Veel is dat niet, want het meeste is door P.C. Paardekooper zelf vernietigd.
Wat bewaard is gebleven kan worden geraadpleegd op het Meertens Instituut. Het betreft een kleine maar interessante collectie boeken uit de bibliotheek van Paardekooper, met onder meerboeken over het Afrikaans en Nederlandse dialecten. Veel van deze werken bevatten Paardekoopers handgeschreven aantekeningen. Daarnaast is er een collectie in het archief opgenomen met verzamelde artikelen van zijn eigen hand uit de jaren ‘80 en ’90. Hij schrijft daarin over taalkundige onderwerpen als voegwoorden, morfologie en voornaamwoorden. In deze collectie is  ook een aantal typoscripten aanwezig die waarschijnlijk gebruikt zijn bij het geven van colleges, en een aantal fiches met woorden uit het boek Het dialect van Drechterland door Gerrit Karsten (1931). Bij veel van de woorden heeft Paardekooper eigen commentaar toegevoegd.
De kleine collectie Paardekooper in het Meertens Instituut is waarschijnlijk een zeldzame primaire bron voor toekomstig onderzoek naar de werkwijze van de eigenzinnige en invloedrijke professor Piet Paardekooper.

____________________________________________________________

Foto en tekst door Diedrik van der Wal.

Dit artikel is verschenen in de nieuwsbrief (oktober 2013) van het Meertens Instituut. Ook interesse in de nieuwsbrief? Klik hier voor meer informatie.