Vraag van december 2017: Waarom houdt het Meertens Instituut zich bezig met acupunctuur?
Waarom houdt het Meertens Instituut zich bezig met acupunctuur?
Het antwoord wordt gegeven door onderzoeker etnologie Peter Jan Margry.
De vraag zou eigenlijk moeten luiden:'Waarom houdt het Meertens Instituut zich bezig met alternatieve geneeswijzen?' Sinds 2016 verkent het Meertens Instituut het veld van alternatieve geneeswijzen.
U denkt nu waarschijnlijk: het Meertens Instituut en genezen, dat past niet bij elkaar. Tot op zekere hoogte is dat ook zo. Als het Meertens zou willen gaan vaststellen of geneeswijzen deugen dan wel effectief of werkzaam zijn, dan zouden wij buiten ons disciplinaire boekje gaan. Echter, een dergelijk doel is niet wat we beogen. Ons onderzoek houdt zich in het algemeen bezig met cultuurverschijnselen van het dagelijks leven. Daaronder valt het fenomeen van ‘alternatief genezen’. In de praktijk blijkt immers dat genezen niet alleen door medische maar ook door sociale en culturele factoren wordt bepaald. Tussen de verschillende culturen kan de bestrijding van ziekte en pijn aanmerkelijk verschillen. Op wereldschaal bezien is weliswaar de biomedische geneeskunde dominant, maar als je kijkt hoe met name Afrikaanse en Aziatische samenlevingen omgaan met genezen en hoe overal de domeinen van het geneesmonopolie op heel verschillende wijze, en al dan niet op wettelijke basis, zijn afgebakend, dan blijkt er geen universele geneesvorm te bestaan.
==De tekst gaat verder onder de afbeelding==
Op 20 december 2017 vindt de themamiddag 'Alternatief genezen: conflict en harmonie' van het Meertens Instituut plaats. Meer informatie en aanmelden.
Medische geneeskunde en alternatief genezen: het gaat om twee omvangrijke domeinen van gezondheidszorg die opmerkelijk genoeg grotendeels naast elkaar en ‘disconnected’ functioneren. Door de toename van alternatieve geneeswijzen en het telkens weer oplaaien van discussies daarover in de media bestaat er een urgente vraag naar meer kennis over en duiding van het verschijnsel, zodat hierover een meer constructief perspectief, zonder alle emoties en misverstanden, tot stand kan komen. Het is zinvol om op een andere manier dan de medische naar het verschijnsel van alternatief genezen te kijken, zowel naar concrete gevallen als naar de impact op de samenleving als geheel.
Genezen en alternatief genezen zijn van alle tijden, maar in het recente verleden is de balans tussen beide aanzienlijk verschoven in onze samenleving. In de afgelopen jaren hebben we gezien hoe de markt voor ‘niet-medische’ vormen van genezen zich heeft verbreid, vernieuwd, geprofileerd, en bovenal een steeds vanzelfsprekender plaats in het leven van alledag is gaan innemen. Dat laatste beperkt zich allang niet meer tot degenen die als ‘zwevers’ bekendstaan. Integendeel, we hebben te maken met een massaal gevoelde behoefte binnen de Nederlandse samenleving.
Het is daarmee een relevant thema voor een onderzoeksinstelling als het Meertens Instituut, dat zich ten doel stelt de cultuur van het dagelijks leven te onderzoeken. De behoefte aan kennis over de socio-culturele kanten van alternatief genezen is immers groot. Vroeger gebeurde dergelijk onderzoek met behulp van ‘Volkskundevragenlijsten’, tegenwoordig gebruiken we informatie die afkomstig is van het zogenoemde Meertens Panel, een online platform waarmee we een groot aantal Nederlanders thematisch kunnen bevragen. In het verleden zijn irreguliere genezeressen object van onderzoek geweest. Een curieus voorbeeld van volksgeneeskundig onderzoek ging over de aan de tortelduif verwante lachduif die vroeger in kooien boven de keukendeur werd gehangen, ter genezing van huidziekten. Bedevaarten en genees- en beschermheiligen zijn zelfs systematisch door ons onderzocht, en sinds kort beschikken we over een online platform voor wetenschappelijk onderzoek naar alternatieve geneeswijzen (www.rahrp.org).
> Op 20 december 2017 vindt de themamiddag 'Alternatief genezen: conflict en harmonie' plaats. Meer informatie en aanmelden.
> In januari 2018 verschijnt het zogenoemde nieuwjaarsboekje van het Meertens Instituut, dat dit jaar over alternatieve geneeswijzen gaat. Meer informatie volgt.
> In 2016 werden de eerste uitkomsten van het onderzoek n.a.v. de vragenlijsten over alternatief genezen gepresenteerd.
Foto's: 1. Flickr.com, Side (CC BY 2.0), 2. Peter Jan Margry, 3. Vragenlijst Meertens Instituut
_______________________________________
Dit artikel is verschenen in de nieuwsbrief (december 2017) van het Meertens Instituut. Heeft u een vraag voor het instituut, stuur dan een mail aan de redactie. Ook interesse in de nieuwsbrief? Klik hier voor meer informatie.
