Brieven aan de Toekomst
In 1998 werden Nederlanders door middel van de landelijke campagne Brieven aan de Toekomst opgeroepen een dag uit hun leven te beschrijven. Deze dag was: 15 mei 1998. Het initiatief hiertoe werd genomen door drie grote instellingen die zich met Nederlandse cultuur bezighouden: het Nederlands Centrum voor Volkscultuur (Utrecht), het Nederlands Openluchtmuseum (Arnhem) en het Meertens Instituut (Amsterdam). Doel van dit brievenproject was de opbouw van een groot nationaal archief van dagbeschrijvingen van zoveel mogelijk verschillende Nederlanders. Wetenschappers van de toekomst kunnen dit archief later raadplegen om inzicht te krijgen in het dagelijks leven van mensen aan het eind van dit millenium.
Naar aanleiding van deze campagne zijn 39.571 brieven binnengekomen. De verzameling is op het Meertens Instituut gearchiveerd en opgeborgen in zuurvrije enveloppen en dozen. Het instituut beheert en bewaart daarmee een unieke collectie egodocumenten. Toekomstige onderzoekers die onderzoek willen doen naar eetgewoonten, kleedgedrag, feesten, rituelen, lief en leed, relaties (familie, vrienden, collega's), religie, sexualiteit of ouderdom, zoals dat beleefd werd aan het eind van dit millennium, vinden op het Meertens Instituut een prachtig archief met contemporain en persoonlijk bronnenmateriaal over deze periode.
Het idee om zo'n archief aan te leggen is niet geheel nieuw. In Scandinavië hebben enkel jaren geleden soortgelijke projecten plaatsgehad. In 1991 werden de Zweden opgeroepen een dagbeschrijving te maken van 14 mei. Dit leverde ongeveer 10.000 brieven op. Een jaar later stroomden in Denemarken naar aanleiding van een soortgelijke oproep 55.000 brieven binnen. Nog steeds is men bezig met de documentatie van alle brieven. Met dit als voorbeeld kon voor het Nederlandse project Brieven in de Toekomst een goede prognose worden gemaakt, zowel wat de hoeveelheid binnengekomen brieven betreft als de tijdsinvestering die de verdere verwerking zal vergen. Ook op het gebied van de bescherming van privacy bood het Scandinavische voorbeeld veel goede adviezen.
Over de achtergronden van het project kunt u meer lezen in het volgende pdf-bestand:
Brieven
De brieven aan de toekomst zijn op verschillende manieren en verschillende vormen binnengekomen. In sierlijke danwel onleesbare handschriften, getypt, per e-mail, op cassettebandjes opgenomen, op diskettes opgeslagen of in mooie tekeningen vormgegeven. Schoolklassen hebben vaak gezamenlijk iets gemaakt. Ook voorwerpjes waarvan men dacht dat deze in het volgende millenium misschien verdwenen zouden kunnen zijn, zoals een gum of een tandenborstel, werden meegestuurd. Behalve foto's en kassabonnen werden ook zelfgemaakte dingetjes zoals tekeningen en borduursels aan de toekomst toevertrouwd.
Er is geschreven over alledaagse dingen: wat er gegeten werd, wat men aan kleding droeg, hoe warm het was, wat men met vrienden ondernam, of wat er die dag op het schoolplein gebeurde. Ook persoonlijke emotionele gebeurtenissen zijn beschreven, waarbij festiviteiten zoals een bruiloft, een geboorte, een verjaardag in schril contrast staan met een begrafenis, een incestervaring, een vervelende herinnering of een gevoel van eenzaamheid.
De briefschrijvers zijn tussen de 8 en 98 jaar en afkomstig uit alle lagen van de bevolking. De meeste ervan komen uit de leeftijdscategorie 45-75 jaar. Afzenders zijn onder meer scholieren, bejaarden, huisvrouwen, huismannen, een asielzoeker, een taxichauffeur, een monnik, een prostituee, een zakenman, een gevangene, een huisarts, een boer en een groep studenten. Ook uit het buitenland afkomstige landgenoten hebben gereageerd, evenals ongeveer vierhonderd Nederlanders die buiten Nederland wonen.
Over de (on-)mogelijkheden van het doen van onderzoek in het brievenbestand, de herkomst en inhoud van de brieven, evenals de beperkingen van het materiaal kunt u meer lezen in het volgende pfd-bestand:
Boek
Uit de eerste drieduizend gelezen en gedocumenteerde brieven is een selectie gemaakt voor een tentoonstelling en het boek Brieven aan de Toekomst, dat in 1999 is verschenen. Tweeënzestig leuke, verdrietige en meest opmerkelijke brieven zijn hierin opgenomen.
10 jaar na dato
Op 15 mei 2008 – precies 10 jaar later – is het project op kleine schaal herhaald. Op de website van het Meertens Instituut werd een oproep geplaatst om nieuwe brieven in te sturen.