De ‘grammatica’ van melodieën en verhalen

In het kader van de Computational Humanities heeft de KNAW subsidie verleend aan het project Tunes & Tales, waarvan het Meertens Instituut hoofdaanvrager is. Binnen dit project zal onderzoek gedaan worden naar de mondelinge overlevering van melodieën en volksverhalen. Hypothese is dat melodieën en volksverhalen zijn opgebouwd uit vaste bouwstenen of motieven.
Onderzoek zal worden verricht naar de vraag hoe die motieven er precies uitzien, welke motieven onmisbaar zijn, en welke inwisselbaar, en in welke volgorde motieven voorkomen (en in welke per se niet). Hierbij wordt de onvermijdelijke variabiliteit in de mondelinge overlevering van liederen en verhalen in kaart gebracht. Dit wordt voor het eerst gedaan met behulp van computerprogramma’s die data zullen gaan analyseren uit de Nederlandse Liederenbank en de Volksverhalenbank van het Meertens Instituut. Zodra we meer inzicht hebben in de mogelijke variatie in muzikale en narratieve structuren, wordt het (tot op zekere hoogte) ook mogelijk om voorspellingen te doen ten aanzien van variabiliteit die nog niet is opgetreden: er zou kunnen worden voorspeld hoe een lied of verhaal zich gaat ontwikkelen in de loop van de orale transmissie. Het onderzoek zal een bijdrage leveren aan onze kennis van een latent aanwezige (en universele?) ‘grammaticaliteit’ van melodieën en verhalen.