Schatten en sociale media : de nieuwe Volksverhalenbank komt online

De Nederlandse Verhalenbank is een website waarop meer dan 40.000 sprookjes, sagen, legenden, moppen, raadsels en broodje-aapverhalen zijn verzameld. Op de open dag van het Meertens Instituut op 4 oktober wordt de vernieuwde en verbeterde Verhalenbank gepresenteerd. Door onder meer een nieuwe lay-out, verbeteringen in de zoekmethodiek en aansluiting bij de sociale media is de Verhalenbank 2.0 klaar voor de toekomst. Na de feestelijke opening is de bank te raadplegen op www.verhalenbank.nl.

door Theo Meder

De Nederlandse Verhalenbank ging in 1994 van start als een stand-alone database, vooral bestemd voor de Meertens-onderzoekers zelf. In 2004 kwam de eerste versie van de verhalenbank online. In goede jaren kende de databank een paar miljoen bezoekers – van wetenschappers, studenten en scholieren tot journalisten, verhaalliefhebbers en professionele vertellers. Op 4 oktober heeft het Meertens Instituut een Open Dag ter gelegenheid van de Maand van de Geschiedenis en het Weekend van de Wetenschap, respectievelijk met de thema’s ‘Vorst en Volk’ en ‘Schatkamers’.  Tijdens deze open dag wordt de vernieuwde en verbeterde Nederlandse Volksverhalenbank gepresenteerd – zeg maar de Verhalenbank 2.0. Na de feestelijke opening is de bank te raadplegen op www.verhalenbank.nl.

Kiste Trui

Eén van de nieuwe features van de website is al direct op de voorpagina van de website te zien, waar een actueel of opmerkelijk verhaal prominent zal worden gepresenteerd. Daarnaast zal de nieuwe website mini-tentoonstellingen vertonen. Omdat de open dag op 4 oktober deels in het teken staat van schatkamers hebben de samenstellers dat thema gekozen voor de openingstentoonstelling. De Nederlandse versies van het internationaal bekende sprookje van Ali Baba worden tentoongesteld, maar ook de Nederlandse sage van de Schatkamer van Nienoord. Daarnaast wordt aandacht besteed aan Kiste Trui, die haar leven lang aan het schatgraven is geweest. En tenslotte wordt getoond hoeveel treffers het trefwoord ‘schat’ in de Nederlandse Volksverhalenbank eigenlijk oplevert.

Is de Nederlandse Volksverhalenbank met deze vernieuwing nu voltooid? Nog lang niet! Er liggen nog zeer veel volksverhalen te wachten op digitalisering en invoer. Twee onderzoekers werken momenteel aan een proefschrift over clustering van volksverhalen en over motiefsequenties en variatie in volksverhalen, op basis van het materiaal in de volksverhalenbank. Gedacht wordt ook aan het bouwen van  een toeristische website op basis van de database, zodat iedere fietser, wandelaar of automobilist op zijn tablet of smartphone geïnformeerd kan worden welk volksverhaal er bij een bepaalde plek in Nederland verteld wordt. Maar dat is nog even toekomstmuziek.

Alle verbeteringen op een rijtje

• Er is een nieuwe layout gemaakt die geschikt is voor een gewoon beeldscherm, maar ook voor tablet en smartphone
• Er is meer ruimte om plaatjes, geluidsopnames en video’s op te nemen
• De plaats van vertellen (dus de plek waar het verhaal verteld is) staat op een Google Maps-kaartje aangeduid (in de toekomst willen we hier de plaats van handeling aan toevoegen, dus de plaats waar het verhaal zich afspeelt)
• De zoekmogelijkheden zijn sterk verbeterd: naast gewoon zoeken kan men ook Booleaanse operatoren inzetten, en kan men geavanceerd zoeken door de hele database
• De doorklikbaarheid van de metadata is sterk verhoogd bij de verhalen – bijvoorbeeld bij ieder denkbaar trefwoord kunnen weer alle andere verhalen worden opgevraagd
• Allerlei velden zijn opgeschoond en eenduidig gemaakt, zoals de notering van de datums en de aanduiding van (streek)talen. Dat vergroot de zoekmogelijkheden
• Mensen kunnen een leuk verhaal nu meteen delen op sociale media als Facebook, Twitter, Google+, LinkedIn, Tumblr, Blogger en WordPress
• De database voldoet vanaf heden aan de Dublin Core standaard voor electronische archieven, en dit betekent in de praktijk dat het mogelijk wordt om internationaal databases aan elkaar te koppelen: deze stap is belangrijk voor toekomstige ontwikkelingen
• De Standaardnederlandse delen van de database kunnen dankzij een tool van Google translate nu in zo'n 70 talen vertaald worden, dus niet alleen in het Engels maar ook in het Chinees en Japans
• De database is gereed voor plug-ins. Het gaat dan met name om modules die de invoer verder gaan automatiseren. Dergelijke technische hoogstandjes worden ontwikkeld in samenwerking met collega’s van de Universiteit Twente. Denk hierbij aan automatische herkenning van taal, namen, genre, motieven en verhaaltypen, en aan automatische toekenning van trefwoorden en samenvattingen. Een andere denkbare plug-in visualiseert de verspreiding van verhaaltypen of de samenhang van groepen volksverhalen.