Nieuw Meertens-project rond dialectwoordenboeken

Meertens-onderzoeker Nicoline van der Sijs is van start gegaan met een nieuw project, namelijk het inrichten van een website waarop zoveel mogelijk oudere en jongere Nederlandse dialectwoordenboeken komen te staan. De trefwoorden van die woordenboeken worden in een database aan elkaar gekoppeld en bij ieder trefwoord wordt de Standaardnederlandse vorm toegevoegd. Hierdoor kunnen bezoekers van de website dialectwoorden en hun betekenis opzoeken. Ze kunnen ook via de Nederlandse vorm vinden hoe iets in een bepaald dialect (zoals het Maastrichts) heet, of zelfs hoe iets in een hele groep dialecten (zoals het Limburgs) wordt gezegd. Als ze bijvoorbeeld het woord poes intikken, of het verkleinwoord meisje, krijgen ze de verschillende varianten in de Nederlandse dialecten te zien. Van die varianten kunnen automatisch kaartjes worden getekend, zodat in één oogopslag de geografische verbreiding van een woord of woordvorm in Nederland en Vlaanderen getoond wordt.

Digitaal doorzoekbaar

Maar zover is het nog niet: eerst moeten zoveel mogelijk dialectwoordenboeken digitaal doorzoekbaar worden gemaakt. De meeste woordenboeken zijn alleen beschikbaar als papieren, gedrukt boek: pas vanaf de jaren ’90 van de vorige eeuw bestaan er digitale bestanden. Oudere woordenboeken – de oudste dateren uit de 19e eeuw – worden momenteel gescand en door vrijwilligers gecorrigeerd of overgetikt. Vrijwilligers tikken ook woordenboeken over die alleen in handschrift zijn overgeleverd en nooit zijn gepubliceerd, zoals de Proeve van een Woordenboek van de Drentsche Volkstaal in de 19e eeuw door H. Molema (zie de afbeelding).
Dankzij een subsidie van het Prins Bernhard Cultuurfonds kan een onderzoeksassistent in 2014 de overgetikte woordenboeken gaan verrijken: hij zal de Standaardnederlandse equivalenten toevoegen aan alle dialectrefwoorden.
Lezers van deze nieuwsbrief die suggesties hebben over onbekende, in eigen beheer gepubliceerde of ongepubliceerde dialectwoordenboeken of dialectwoordenlijsten, kunnen contact opnemen met Nicoline van der Sijs, die het project samen met Hans Beelen van de Universiteit Oldenburg leidt. Ook digitale bestanden van dialectwoordenboeken zijn zeer welkom. Ook met vragen en opmerkingen over het project kunt u terecht bij Nicoline van der Sijs.
Het is de bedoeling de eerste dialectwoordenboeken in de tweede helft van 2014 op een algemeen toegankelijke website te plaatsen. Wanneer het zover is, zullen we dat melden in de Meertens-Nieuwsbrief.