Omroep NTR maakt blauwdruk van het gesproken Nederlands

De NTR lanceert woensdag 2 december een Groot Nationaal Onderzoek naar alle Nederlandse accenten, tongvallen en dialecten, genaamd ‘Sprekend Nederland’. Met Sprekend Nederland willen de NTR, NWO (De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek), en een grote groep wetenschappers voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis een ware blauwdruk maken van de manier waarop Nederland spreekt. Bovendien gaan zij in kaart brengen welke vooroordelen mensen hebben over elkaars manier van spreken. Iedereen kan deelnemen aan dit onderzoek door het spelen van de Sprekend Nederland-app op telefoon of tablet.

 

Met de Sprekend Nederland-app spreken deelnemers zinnen en woorden in die anderen vervolgens kunnen beluisteren en beoordelen. Wanneer deelnemers elkaars spraak beoordeeld hebben, ontvangen zij persoonlijke feedback die laat zien wat anderen van hen denken, puur gebaseerd op hun spraak. Klinken sommige accenten betrouwbaarder of aantrekkelijker dan andere accenten? Wordt de Gooise r serieuzer genomen dan een zachte g? Bestaat er discriminatie ten aanzien van bepaalde accenten? Dat soort vragen vormen de basis voor onderzoek dat de betrokken wetenschappers zullen uitvoeren met verzamelde data uit de app. Volgens onderzoeker Rosemary Orr (Universiteit Utrecht) staan “wetenschappers te springen om dit soort data te krijgen”, omdat met Sprekend Nederland het gesproken Nederlands, en de beelden die daaraan kleven, op een veel grotere schaal bestudeerd kan worden dan ooit tevoren.

 

Vooroordelen

Dat Nederlanders talloze vooroordelen hebben over elkaars manier van spreken is al bekend. Volgens sociolinguïst Stefan Grondelaers (Radboud Universiteit) is dit “een enorm explosief onderwerp”, omdat de beeldvorming omtrent accenten en tongvallen vaak verre van positief is. Zo worden mensen uit de noordelijke en zuidelijke provincies van het land vanwege hun accent gemiddeld dommer, onaantrekkelijker en minder ambitieus gevonden dan mensen uit de Randstad. Er is echter weinig gedetailleerde informatie over accenten en vooroordelen die veel verder gaat dan dat. Een belangrijke vraag die taalwetenschappers nu willen beantwoorden is in welke mate het accent van sommige nieuwe Nederlandse groepen (zoals Marokkaanse-Nederlandse groepen) bijdraagt aan stereotypering en discriminatie.

 

Diversiteit in schijnwerpers

Sprekend Nederland is niet alleen een groot wetenschappelijk onderzoek. Omroep NTR besteedt op verschillende manieren aandacht aan het gesproken Nederlands in haar programmering. Zo houdt het wetenschapsprogramma De Kennis van Nu (NPO2) het publiek op de hoogte over de voortgang van de wetenschap. NPO3 zendt wekelijks de webserie ‘Spreekhokken’ uit, en de eerste resultaten van Sprekend Nederland worden in het voorjaar bekendgemaakt in een grote televisieshow. Hierin wordt de NTR bijgestaan door zogenaamde accentambassadeurs. Dit zijn bekende Nederlanders (e.g. Imca Marina, Henk Westbroek, Shirma Rouse, Foppe de Haan, Wim Daniëls) die een bepaalde tongval vertegenwoordigen en helpen om de diversiteit van het gesproken Nederlands in de schijnwerpers te zetten.

 

Lees ook het interview met Frans Hinskens in de nieuwsbrief van november