Onderzoek van start naar populisme in sociale media

Het bestuur van de KNAW geeft aan vijf KNAW-instituten in totaal 1,3 miljoen euro voor onderzoekprojecten die aansluiten bij de Nationale Wetenschapsagenda. Een van de gehonoreerde projecten is Populisme, social media en religie, van religiewetenschapper Ernst van den Hemel van het Meertens Instituut.

Populisme stelt maatschappij en wetenschap voor allerlei uitdagingen. De Nederlandse PVV en het Duitse Pegida passen niet goed in bestaande begrippenkaders zoals links/rechts of religieus/seculier en publiceren weinig programmatische teksten. Hoe kunnen we deze populistische bewegingen dan toch beter begrijpen? In het project Populisme, social media en religie pogen onderzoekers het gedachtegoed van populistische bewegingen inzichtelijk te maken door berichten op Twitter en Facebook te analyseren. Specifiek wordt gekeken naar de manier waarop men verwijst naar christelijke en joodse religies. Hoe spelen begrippen als ‘joods-christelijk’ en ‘christelijke waarden’ een rol in de populistische verbeelding van het eigen volk?

Vernieuwend onderzoek

Dit project zet een vernieuwende samenwerking op tussen religiewetenschappers en media-wetenschappers in Nederland en Duitsland. Specifiek wordt samengewerkt met het Digital Methods Initiative van de Universiteit van Amsterdam en het Institut für Volkskunde / Europäische Ethnologie van de Ludwig-Maximilians-Universität München. Het onderzoeksteam brengt in kaart hoe op social media door de PVV en door PEGIDA religieuze begrippen gebruikt en gedefinieerd worden. Daarmee ontwikkelen de onderzoekers een vernieuwend instrument dat ook toegepast kan worden op andere populistische bewegingen.

Aansluiting NWA-route

Het project sluit aan bij de route van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) Veerkrachtige en Zinvolle Samenlevingen. Zoals in de route vermeld wordt, vergen religieus-culturele conflicten veerkracht van zowel maatschappij als wetenschap. Inzicht in populistische opvattingen over religieus-culturele tegenstellingen helpen om de huidige polarisatie te begrijpen en om in te spelen op toekomstige politieke veranderingen.

Ernst van den Hemel

Het project wordt geleid door dr. Ernst van den Hemel, religiewetenschapper aan het Meertens Instituut. Van den Hemel heeft ruime ervaring met onderzoek naar religie en nationalisme. Ook heeft hij meegeschreven aan een KNAW-verkenning over de toekomst van de bestudering van religie. Tijdens de lancering van de Nederlandse Nationale Wetenschapsagenda heeft hij een presentatie gehouden over de noodzaak voor vernieuwend onderzoek naar religie.