Ruud de Wild en zijn fascinatie voor het Nederlandse lied

De tentoonstelling ‘Ruud de Wild, songbook. Reis langs de mooiste Nederlandse liedboeken’ zou nu eigenlijk te zien zijn in Huis van het Boek in Den Haag. Door de coronacrisis is deze uitgesteld tot oktober 2020. Wel verscheen intussen het bijbehorende boek. Bij de totstandkoming van de tentoonstelling en het boek speelde de liederencollectie van het Meertens Instituut een belangrijke rol.

door Mathilde Jansen

Bij het grote publiek is hij vooral bekend als radiomaker. Maar daarnaast is Ruud de Wild ook al zo’n vijfentwintig jaar kunstenaar. In zijn schilderwerk spelen songteksten een belangrijke rol. Daarin probeert hij de betekenis van de songteksten niet alleen te verbeelden, maar krijgen de losse letters ook een plek. Die fascinatie voor letters heeft weer alles te maken met zijn familiegeschiedenis. De Wild komt namelijk uit een van de grootste drukkersfamilies in Nederland. In het boek dat hij schreef met Martine de Bruin en Garrelt Verhoeven komen al deze werelden samen, zo valt te lezen in de inleiding van het Songbook van Ruud de Wild.

Gedrukte boeken

De familie van De Wild bezat een grote drukkerij in Amersfoort, vertelt hij aan de telefoon, waar hij als kind veel over de vloer kwam. Hij heeft er een enorme liefde voor boeken aan overgehouden. “Echte boeken hè. Gedrukte boeken, ik heb iets tegen print. Ik ruik ook altijd aan boeken, mijn oudste dochter doet dat ook. Het geeft een extra dimensie aan een boek.”

Wegens die fascinatie besloot hij tien jaar geleden een cursus typografie te gaan volgen bij Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Daar kwam hij in contact met Garrelt Verhoeven, die er hoofdconservator was. Verhoeven liet hem kennismaken met oude liedboeken, en zo ontstond langzaam het idee van een tentoonstelling in Huis van het Boek over de geschiedenis van het Nederlandse lied. Toen kwam al snel ook het Meertens Instituut in beeld, dat een omvangrijke collectie liederen heeft ontsloten in de Nederlandse Liederenbank en dat ook een mooie collectie liedboeken en -bladen bezit. Vanuit het Meertens Instituut werkte liedspecialist Martine de Bruin mee aan het project.

Gelaagdheid

De twee wetenschappers namen De Wild twee jaar lang mee op een reis door de geschiedenis van het Nederlandse lied. Zijn interesse bleef groeien: “Wat een totale verrassing is, is dat liedjes waarvan wij denken dat het plat en volks is, een enorme gelaagdheid bezitten. Er zit een grote geschiedenis achter. Ze gaan terug op zeemansliederen, of van die vodjes die je vroeger kreeg voor een cent. Dat was voor mij wel echt een eyeopener. Neem Alle eendjes zwemmen in het water. Dat lijkt een klein weggooiliedje, maar dat gaat al honderden jaren mee. Daar kan ik echt opgetogen over zijn.”

“De herkomst van zo’n liedje kun je ook wetenschappelijk aantonen aan de hand van de Nederlandse Liederenbank. Dat vind ik het mooie aan het Meertens Instituut. Dat je steeds meer bevestiging krijgt hoe de oorsprong werkelijk in elkaar steekt. Bijvoorbeeld het sekseprobleem, dat werd al honderden jaren geleden aangesneden. De vrouw die mee wil op de grote vaart, verkleed als matroos in het lied Daar was laatst een meisje loos. Daar werd ik echt door geraakt. Omdat het op het eerste gezicht zo’n niemendalletje is, een muurbloempje onder de oude liederen.”

Poëzie van nu

Centraal in het boek en in de tentoonstelling staat de geschiedenis van een selectie aan Nederlandse liedgenres, zoals liefdesliederen, spotliederen en kinderliedjes, met daarin veel van die bekende liedjes uit heden en verleden. En ook nog eens op een heel laagdrempelige manier, benadrukt De Wild: “Ik hou niet van highbrow”. In de tentoonstelling is een aantal unieke boekexemplaren te vinden uit onder meer de collecties van het Meertens Instituut, de Koninklijke Bibliotheek en Huis van het Boek. Maar ook hedendaagse zangers vertellen in een audiotour waar hun liedjes vandaan komen. Wie zijn eigenlijk de favorieten van De Wild? “Ramses Shaffy, André Hazes, Frank Boeijen. Dat is wel de poëzie van nu.”

Foto's: 1. Ruud de Wild in het archief van het Meertens Instituut. 2. Ruud de Wild met Garrelt Verhoeven en Martine de Bruin. Foto's door Monique Kooijmans.

Meer lezen?

Het boek verscheen onder de titel 'Songbook van Ruud de Wild: Reis door de geschiedenis van het Nederlandse lied' bij de Walburgpers.

https://www.meermanno.nl/ruud-de-wild-songbook

https://www.walburgpers.nl/winkel/populair/songbook/

 

Dit artikel is verschenen in de digitale nieuwsbrief van het Meertens Instituut. Ook abonnee worden? Klik hier.