Maart 2023: Trots op provincie? ‘Groningers samen tegen Den Haag, Friezen samen tegen de rest’

Een Groninger of Zeeuw is er misschien trots op dat te zijn, maar haast nooit zegt iemand dat ze een échte Gelderse is. Waarom hebben sommige provincies een ‘wij-gevoel’, en andere niet? Etnoloog Irene Stengs en cultuurwetenschapper Jos Swanenberg van het Meertens Instituut spraken met Dagblad van het Noorden over deze ’tweedeling.’

Stengs: ‘Een provincie is een bestuurlijke eenheid, geconstrueerd, de grenzen zijn tijden geleden bedacht of ontstaan. Maar of bewoners zich met de provincie identificeren is context-afhankelijk. Dat een Groninger zich Groninger voelt kwam vroeger doordat er overwegend boeren woonden, solidariteitsgevoel dat nu wordt versterkt door het leed dat voortkomt uit de gaswinning.’

‘Zuid-Holland heeft glastuinbouw en havens. De arbeidsmentaliteit van “handen uit de mouwen” kan verbinden, maar kennelijk niet genoeg voor een identificatie met de provincie. Misschien zijn sommige Gelderlanders trots op de rust en de bossen, maar zien de mensen in de Gelderse Vallei zichzelf meer als boer of orthodox-protestants. Er is niet één duidelijke noemer die verbindt.’

Het kan ook zijn dat inwoners zich nauw verbonden voelen met de streek, in de Achterhoek is dit bijvoorbeeld het geval. Ondanks dat Achterhoekers mijlen ver afstaan van de Nijmegenaren hoeft dat geen belemmering te zijn voor het provinciegevoel, zegt Irene Stengs. ‘Voor Limburgers is iedereen buiten de provinciegrens een Hollander. Naar buiten toe zijn ze één, maar binnen Limburg voelen ze grote verschillen tussen noord en zuid, tussen Kerkrade en Heerlen en zelfs tussen Heerlen-voor en Heerlen-achter het spoor.’

Cultuurwetenschapper Jos Swanenberg is geboren Brabander. ‘Dat krachtige, stabiele gevoel zit ons in het bloed. Het is gebaseerd op geschiedenis, tradities, taal en cultuur. Een besloten deel van onze identiteit, essentialistisch. Waarom het van provincie tot provincie zo verschilt is best moeilijk te verklaren, het is vrij willekeurig. Maar binnen Gelderland en Overijssel gelden de godsdiensttegenstellingen katholiek-protestant als moeilijk verenigbaar. De koppige West-Friezen vormen een aparte enclave in de kop van Noord-Holland, zij hebben weinig raakvlakken met Amsterdammers.’

Lees meer over provincieculturen in Dagbad van het Noorden (alleen voor abonnees).