April 2023: Genkse taalvariatie: ‘oe-waar is die meisje?’

Twee Belgisch-Limburgse wetenschappers hebben een artikel gepubliceerd in een vooraanstaand wetenschappelijk tijdschrift over citétaal. Een taalvariant uit Genk die heel Vlaanderen heeft veroverd met dank aan een bekend personage uit een Vlaamse serie – Smos, uit Safety First.

De publicatie is bijzonder, zegt Stef Grondelaers, onderzoeker taalvariatie bij het Meertens Instituut en een van de auteurs van het artikel. “Dat taalverandering nu eens niet op basis van data uit Philadelphia of Pittsburgh, maar op basis van Genkse gegevens wordt beschreven, is vrij uniek.”

Citétaal ontstond tijdens de periode van de mijnsluitingen, een woelige tijd in Genk. Mensen zochten naar eigenheid en de taal die je gebruikt, bepaald ook je identiteit. “Citétaal was stoerder en baldadiger”, zegt Marzo. De eerste generatie buitenlanders die kwam werken moest snel de Nederlandse taal leren. Alhoewel hun kinderen en kleinkinderen op school perfect Nederlands leerden, pikten ze thuis wel woorden op van het onvolledig verworven Nederlands van hun ouders of grootouders. Zo ontstond de citétaal. Ondertussen wordt citétaal niet alleen in Genk en omstreken gesproken, maar heeft het zich verspreid door heel Vlaanderen.

Voor hun onderzoek hebben Grondelaers en Stefiana Marzo (KU Leuven) leerlingen uit het middelbare onderwijs laten luisteren naar Belgische Limburgers en Limburgers met Italiaanse en Turkse roots. Die laatste groep werd ook gevraagd om typische uitspraken uit het Cités te gebruiken. “Het ging over herkenbare dingen als ‘de meisje’, ‘vies’ als versterkend bijwoord of het gebruik van de sh-klank zoals in ‘shtijl make’. In het Cités worden klanken meestal gerekt uitgesproken om stoerder over te komen. En dat blijkt ook uit ons experiment: jongeren vonden de typische cité-uitspraken cool en dynamisch”, zegt Grondelaers.

Lees het volledige artikel in Nieuwsblad (voor abbonnees).