September 2023: Taalwetenschappers luisteren steeds beter naar dieren

Voor veel wetenschappers is het duidelijk: de mens is niet unieker of beter dan andere dieren. Maar in de taalwetenschap is dit een omstreden gedachte: alleen mensen zouden tot echte taal in staat zijn. Sinds kort pleit taalkundige Leonie Cornips voor een bredere blik.

Volgens veel taalwetenschappers zijn dieren niet in staat tot taal zoals mensen dat kunnen. Ze kunnen communiceren, maar daarin mist grammaticale structuur en systematiek. Cornips vindt dat een beperkte blik op taal: “We moeten dieren serieus gaan nemen als handelende wezens. Dieren worden wel bestudeerd, vooral in experimenten, omdat we geïnteresseerd zijn in de oorsprong van talen en hoe het komt dat mensen taal hebben. Maar in zulke proeven zie je dat dieren uit hun natuurlijke leefomgeving gehaald worden, en moeten presteren onder laboratoriumachtige omstandigheden.” Daarom onderzoekt ze haar onderzoekssubjecten – koeien – in hun natuurlijke leefomgeving: de stal. Cornips is te weten gekomen dat koeien groeten afhankelijk van de context waarin ze zich bevinden. Net zoals een mens iemand op een andere manier begroet in het echt of aan de telefoon, groeten koeien wel wanneer ze zich in een dichte stal bevinden, maar niet in een open.  

Denk aan de wereld

Deze nieuwe blik is belangrijk voor hoe mensen naar de wereld – en al dat er leeft – kijken. “Ik ben hiermee begonnen vanwege de klimaatcrisis. Die komt voort uit het westerse idee dat we alles wat we zien als product kunnen gebruiken voor onszelf. Dat zit ook verankerd in het denken van de taalwetenschap. Vroeger vonden witte taalwetenschappers bijvoorbeeld andere volken minderwaardig, dus ook de talen die ze spraken beschouwden ze als minder complex. Zulke ideeën leven voort in hoe we kijken naar dieren: als passieve objecten waar je van alles mee kunt doen ten behoeve van de mens,” zegt Cornips. 

Lees het volledige artikel op NEMO (27 september 2023).