November 2023: Gedichten en surprises belangrijk voor het Sinterklaasfeest

Het Sinterklaasfeest wordt in Nederland uitgebreid gevierd met gedichten op rijm en zelfgemaakte surprises. Maar dankzij tijdgebrek, slaaptekort of inspiratieloosheid wordt ChatGPT nog weleens ingezet als hulpmiddel. Journalist Esma Linnemann van de Volkskrant wil er niet aan beginnen en spreekt met Irene Stengs over het behoud van onze tradities.

Linnemann had niet verwacht zo anti verandering te zijn, maar doet het liefst beide vingers in haar oren als mensen goedbedoelend enthousiasmeren voor kustmatige-intelligente tekstgeneratoren. En ze wil al helemaal niet dat een chatbot haar sinterklaasgedichten produceert. “De zelfgeschreven sinterklaasrijm is heilig voor mij, dit ritueel behoeft geen enkele aanpassing aan de tijd.”

“Natuurlijk ben ik niet aan alle elementen van de sinterklaasviering even gehecht. Ik begreep al vroeg dat de karikatuur Zwarte Piet moest worden omgeschminkt tot een minder pijnlijke, minder uitsluitende variant,” zegt Linnemann, “maar als mensen beginnen over de ‘tijdrovende’ en ‘onnodige’ traditie van surprises, dan trek ik de grens. Van die traditie moeten mensen afblijven.”

‘Geefcultuur’

Voor haar pleidooi bespreekt Linnemann verschillende experts, zo ook rituelenonderzoeker Irene Stengs: “Surprises zijn onderdeel van een heel bijzondere geefcultuur. Want een surprise en een gedicht zeggen niet alleen iets over de ontvanger, maar ook iets over de gever. Het is daardoor zo’n persoonlijk cadeau.” Ook benadrukt Stengs dat elk Nederlands gezin weer andere surprise- en pakjesavondtradities.  

Stengs betwijfelt of de traditie van surprises tanende is. “Er is altijd die angst dat rituelen verdwijnen, en als je in je eigen kring een afname aan surprises en gedichten bemerkt, als je bijvoorbeeld geen kleine kinderen hebt, dan kan dat het gevoel versterken. Maar op basisscholen wordt volop aandacht besteed aan surprises. En ook aan het feit dat mensen tegenwoordig surprises online bestellen, zou je kunnen aflezen dat er onder volwassenen nog steeds behoefte is aan deze vorm van cadeaus geven.”

Linnemann besluit haar pleidooi met de gedachte dat Nederlanders Sinterklaas dus echt op een ander niveau vieren, en dat we die bijzondere Nederlandse tradities niet moeten opgeven.

Lees het volledige pleidooi in de Volkskrant (22 november 2023).