Januari 2024: “We weten weinig over boerderijdieren”

In Limburg worden meer boerderijdieren gehouden dan welke andere soort dan ook, en toch weten we veel te weinig over hun intelligentie. Dankzij onderzoek van onder meer Leonie Cornips is dit langzamerhand aan het veranderen, bespreken de Limburger en Leeuwarder Courant.

“Het is bizar dat we zo weinig weten over dieren waar we er zo veel van hebben”, zegt Rebecca Nordquist, universitair hoofddocent aan de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht, verbaasd. We hebben immers meer dan honderd miljoen dieren in de stal staan, door het slachten houden we jaarlijks zo’n 400 miljoen stuks vee. Dat is vier keer zoveel als alle dieren in onze dierentuinen en huishoudens opgeteld. Nordquist maakt deel uit van een grotere beweging binnen de wetenschap. “Onderzoek naar intelligentie bij landbouwdieren is tegenwoordig geen raar veld meer”, merkt zij. Dat was vroeger wel anders. Tot de negentiende eeuw werd zelfs nog gedacht dat het menselijk brein niets te maken had met het dierlijk brein. Vanaf de twintigste eeuw kwam er onderzoek naar het gedrag van dieren, en pas bij onderzoeken van Jane Goodall kwamen we erachter dat dieren ook echt intelligent zijn. 

Koeien 

Een van de onderzoekers die de gaten in onze kennis over landbouwdieren probeert te dichten is taalkundige Leonie Cornips. Ze werd vooral bekend door haar onderzoek naar het dialect, maar sinds 2018 richt ze zich op dierentaal. Vooral die van koeien. “Ik ben benieuwd naar de sociale vermogens van de koe, maar daar is geen literatuur over te vinden. We weten alleen dingen over hun melk- en vleesproductie.” Dat ze slim zijn wist Cornips al. Maar hoe slim blijkt wel uit haar eigen observaties, waarvoor ze lange dagen in stallen doorbrengt. “Wij mensen hebben gesprekken met korte gespreksbeurten. We wisselen in een paar seconden van spreker. Bij koeien kan dat wel 45 seconden duren. Daardoor missen wij vaak de complexe communicatie tussen de dieren.” Cornips kwam erachter dat koeien kunnen groeten, en een gespreksbeurt kunnen beëindigen. Daarnaast kunnen ze met hun ogen wijzen. “Dat geeft aan dat ze duidelijk slim genoeg zijn om te weten wat aanwijzen is.”

Verantwoordelijkheid voor dieren

Die weetjes zijn interessant, maar de toenemende kennis over dierlijke intelligentie zorgt ook voor spanning. “Boerderijdieren verdienen eigenlijk veel meer waardering voor hun intelligentie. Maar er is veel geld gemoeid in de bio-industrie. Als je meer weet over hun intelligentie kan dat ethische consequenties hebben: ga je die dieren dan nog wel eten?” Nordquist beaamt dat: “Hoe meer we weten over de dieren om ons heen, hoe meer verantwoordelijkheid je kunt nemen als maatschappij. Het helpt ons als mens in te leven in de dieren die we houden.”

Lees het hele artikel in de Limburger of Leeuwarder Courant (allebei voor abonnees, 22 januari 2024).