April 2024: Vrijmarkttraditie

Ondanks Vinted en Marktplaats staan de vrijmarkten met Koningsdag nog altijd propvol. Wat is het geheim achter deze tijdloze traditie? Noordhollands Dagblad bespreekt het met Irene Stengs.

Vóór Konings- en Koninginnedag vierde Nederland Prinsessedag, voor het eerst op 31 augustus 1885. Het was een initiatief om de populariteit van het koningshuis een boost te geven, dat toen op een dieptepunt was, vertelt Irene Stengs. Dat zomerse feest werd gevierd met spelletjes, zoals die ook tegenwoordig nog terug te zien zijn op Koningsdag. Het ontstaan van de vrijmarkt daarentegen is recenter, zegt Stengs. Zij schat in dat de kleedjes tevoorschijn kwamen met de welvaartsgroei van na de Tweede Wereldoorlog. “De traditie van vrijmarkten komt zeker niet uit 1885. Mensen hadden simpelweg te weinig spullen om op een vrijmarkt te staan.” De vrijmarkt werd zó populair dat er in Amsterdam in de jaren tachtig ook op 5 mei een rommelmarkt ontstond, vertelt Stengs. “Maar die heeft de gemeente na een jaar of tien verboden, omdat ze geen zin had in nog een dag met al die rommel.”

De vrijmarkt is niet uniek voor Nederland. “Veel samenlevingen hebben een moment waarop iets vergelijkbaars gebeurt.” Zoals de garagesales in de Verenigde Staten, die ook vaak verbonden zijn een feestelijk evenement, al is dat vaak lokaal. “Bij ons is die vrijmarkt toevallig aan onze nationale feestdag gekoppeld,” zegt Stengs. Met het beeld van vrijmarkten als uiting van de Nederlandse koophandelsgeest is Stengs het niet eens. “Je laat dan buiten beschouwing dat mensen op andere plekken ook een extraatje willen verdienen. Bovendien wordt veel van het verdiende geld aan liefdadigheid besteed.”

Lees het artikel in de koningsdagspecial van Noordhollands Dagblad (voor abonnees, 26 april 2024).