Van een klimaatcrisis tot persoonlijke levensverhalen in taal
In de speciaal voor volwassenen ingerichte studio van NEMO bevinden zich interactieve media-installaties waarin bezoekers hun perspectieven op de klimaatcrisis en ouder worden kunnen delen door te reageren op stellingen. Vervolgens analyseert het Meertens Instituut het taalgebruik in de opnames.
door Anne Eleveld (masterstudent Neerlandistiek)
Voor haar stageonderzoek bij het Meertens Instituut onder begeleiding van Jos Swanenberg duikt Eleveld in het taalgebruik van bezoekers bij twee tentoonstellingen van NEMO: Energy Junkies en Living Looonger.
Energy Junkies
De tentoonstelling Energy Junkies behandelt aan de hand van onze energieverslaving het thema klimaatverandering. Het viel op dat bezoekers in de opnames een opvallende confrontatie in hun taalgebruik vertonen. Een deel van Elevelds onderzoek richtte zich daarom op de vraag of deze bezoekers de klimaatcrisis beschouwen als een sociale crisis waarbij de verschuiving van verantwoordelijkheid een belangrijke rol speelt. Zo was er een verschil in gebruik van de ‘ik’-vorm en de ‘wij’-vorm. Bezoekers die ‘ik’ gebruiken, leggen vaak de nadruk op hun eigen acties en overtuigingen. Daarentegen benadrukken bezoekers die ‘wij’ gebruiken vooral de noodzaak van gezamenlijke actie, waardoor de individuele verantwoordelijkheid afneemt.
Living Looonger
De tentoonstelling Living Looonger loopt momenteel nog steeds en zich richt op veroudering. Voordat de eerste data binnenkwamen, verwachtte Eleveld een taboe-sfeer rondom het leven en de dood in de opnames. Tot haar verrassing blijkt een groot deel van de bezoekers zich in de eerste opnames op hun gemak te voelen. In plaats van een taboe-sfeer, lijken de Channels in de context van deze tentoonstelling voor veel bezoekers eerder een veilige ruimte te bieden om persoonlijke verhalen over het leven, de dood en veroudering te delen. Door te analyseren hoe deze ‘levensverhalen’ in de opnames geconstrueerd en verteld worden, konden we een eerste inzicht krijgen in hoe bezoekers zichzelf zien en zich verhouden tot anderen. Bezoekers van verschillende generaties beschouwen ouder worden vooral als een fase van meer rust. Jong zijn wordt daarentegen vaak geassocieerd met vrijheid en minder verplichtingen. Opvallend is ook dat niet oud of jong zijn veel stress lijkt te veroorzaken bij bezoekers; in de levensfase daartussenin voelen ze in grotere mate de noodzaak om te voldoen aan zowel de verwachtingen van anderen als aan die van henzelf.