Oktober 2024: Rouwrituelen
In de afgelopen jaren zijn wij in Nederland vaker samen op publieke plekken bijeen gekomen om ons verdriet te uiten. Irene Stengs werd geïnterviewd door de Telegraaf om antwoord te bieden op de volgende vraag: wat doen wij met de kaarsen, bloemen en kaartjes op een publieke rouwplek?
Beeld: Pexels
“Mensen willen ergens naartoe met hun emotie”, stelt Stengs. “Over het algemeen zijn wij scheutiger geworden met het tonen van emoties. Na de ontkerkelijking in de jaren zestig en zeventig, nemen rouwrituelen een andere vorm aan.” Voor het eerst zijn we publiekelijk gaan rouwen na de moord op Pim Fortuyn in 2002. “Verder van huis zagen we het al eerder na het verongelukken van prinses Diana in 1997”, vertelt Stengs. Het fenomeen versterkt zichzelf door de media. “Het moet gezien worden. Op het moment dat het op tv komt, zoals destijds, of zoals nu online, komen er meer mensen rouw betuigen.”
Heilig afval
Na de moord op Peter R. de Vries op 6 juli 2021 verzamelden we ons massaal op de plek waar de journalist werd neergeschoten. Al op de avond zelf verscheen het eerste kaarsje op de rouwplek. “Maar waar moesten de spullen heen die uit woede, verdriet, afschuw en empathie werden neergelegd? En het was van niemand. Alles wat op die geritualiseerde plek lag, was van betekenis veranderd en had een extra waarde gekregen. Dat kon je niet even wegduwen met een shovel, daarom heb ik het heilig afval genoemd.”
Stengs observeerde toen wat er gebeurde bij de rouwplek in de Lange Leidsedwarsstraat. “De straatreinigers hadden instructies gekregen. De bloemen, de onderste waren al aan het rotten, werden weggegooid, brieven en knuffels bleven bewaard. Een van de vuilnismannen legde eerst heel schattig een zak met krentenbollen apart, onzeker wat hij er mee moest. Wat later gooide hij ze toch weg. Aan het eind van het proces waren er wel zeventig zakken vol kaarsen en houten tulpen. Het gladiatorenwagentje, waar ook een plastic bosje tulpen aan vast zat, lag apart in een hoekje, om weggegooid te worden, ik mocht het meenemen.”
Lees meer over rouwrituelen in de Telegraaf (voor abonnees, 27 oktober 2024).