November 2024: De populariteit van Sint-Maarten

In de ene straat barst het op 11 november van de kinderen met lampionnen, een wijk verderop heerst doodse stilte. Waarom is het sint-Maartensfeest niet overal even populair? En wat vieren we eigenlijk met Sint-Maarten?

Eén ding is zeker: echt populair is het sint-maartensfeest niet. Hoe komt dat eigenlijk? Waarom is Sint-Maarten zoveel kleinschaliger dan bijvoorbeeld Sinterklaas? En waar wordt het sint-maartensfeest wel gevierd?

Katholiek feest

Dat Sint-Maarten zo weinig gevierd wordt in Nederland, komt grotendeels door de grondlegger van het feest. Hij was een Hongaars-Romeinse ridder die beschouwd wordt als de grondlegger van het katholicisme in het vroegere Gallië. Tijdens zijn ridderdagen zou hij op een koude dag een naakte bedelaar zijn rode soldatenmantel hebben gegeven. Sint-Maarten verliet het leger na een droom over Jezus en werd bisschop van Tours. Maar zo’n katholiek vereren, daar had niet iedereen iets mee in het lange tijd zeer verzuilde Nederland. “Een protestant vierde vroeger geen feest waarbij een katholieke heilige centraal stond”, aldus Peter Jan Margry.

Sinterklaas is hierop de uitzondering. “Sinterklaas werd tot voor kort min of meer door de hele samenleving gedragen. De nadruk op het katholicisme is bij dat feest gaandeweg verdwenen”, vertelt Margry. “In plaats daarvan is het feest zich gaan profileren als gezinsfeest. Sint-Maarten heeft zo’n functie nooit gehad. Dat is altijd een specifiek katholiek feest geweest en gebleven.”

Het feest van het delen

De barmhartige daad van Sint-Maarten staat nog steeds centraal tijdens het feest. Dat ook wel ‘het feest van het delen’ wordt genoemd. De invulling daarvan verschilt per gemeente, maar één ding is overal hetzelfde: de zingende kinderen die met een lampion in de hand lekkers ophalen in de straat. De provincies waar Sint-Maarten het vaakst gevierd wordt, zijn Groningen, Utrecht, delen van Noord-Holland, Noord-Brabant en Limburg. Dat komt vooral door de kinderopvang die opkwam in de jaren tachtig. “Begeleiders zijn vaak op zoek naar manieren om de kinderen te vermaken,” zegt Margry. En dus lieten ze kinderen lampionnetjes in elkaar knutselen.

Ondanks initiatieven om Sint-Maarten levend te houden, krijgt het concurrentie van een ander feest waarbij kinderen langs de deuren gaan: Halloween. Maar beide feesten kampen met hetzelfde probleem, denkt Margry: we vertrouwen het niet meer zo. “Helemaal omdat mensen zich verkleden en enge maskers op hebben. Daarvoor doe je niet graag de deur open.”

Lees het hele artikel in Quest (29 oktober 2024), of een specifiek stuk over Sint-Maarten in Doetinchem van In de buurt (9 november 2024).