December 2024: Speculaas staat voor gezelligheid, geweld en erotiek

Speculaas is onlosmakelijk verbonden met winter en gezelligheid, maar ook met geweld en erotiek. Geuronderzoeker Inger Leemans legt het uit in Trouw.

Deelnemers aan de Neuswijzer-enquête, over typische Nederlandse geuren, bleken een sterke emotionele band te hebben met de speculaasgeur. “Ze associëren het met gezamenlijkheid, gezelligheid en geborgenheid, én met de nationale identiteit”, zegt Leemans. “Verder denken ze bij speculaas vooral aan Sinterklaas – ook al zo’n typisch Nederlands fenomeen.” Maar de specerijen die nodig zijn voor het koekje komen niet uit Nederland. “Dat is het gevolg van onze historische handelspositie en ons koloniale verleden. Speculaas is dus zoet en wrang tegelijk,” vertelt Leemans.

Speculaas is erotisch

Veel ingrediënten van speculaaskruiden geven een gevoel van warmte, maar hebben ook een seksuele lading. “Kaneel in je adem gold als verleidelijk”, weet Leemans bijvoorbeeld te vertellen. “Van de eenhoorn, het symbool van lieflijkheid en maagdelijkheid, werd in de middeleeuwen gezegd dat zijn adem naar kaneel rook. De Egyptische Cleopatra droeg een parfum met kaneel erin. Al die warme, verleidelijke eigenschappen vind je terug in de koek. Speculaas is in feite een stapeling van erotische beelden en aroma’s.”

Lees het hele artikel in Trouw (3 december 2024).