April 2025: Op zoek naar een nieuwe vuurwerktraditie

Door het vuurwerkverbod verdwijnt het traditionele vuurwerk afsteken met nieuwjaar. Dus wat nu? Experts geven aan dat de centrale, professionele vuurwerkshows, waar politici hun hoop op hebben gevestigd, niet de oplossing zijn om de ‘leegte’ op 1 januari op te vullen. Wat wordt de nieuwe vuurwerktraditie?

Het is met het verbod niet in één keer gedaan met het consumentenvuurwerk, denken experts. Het gaat immers om een ‘diep verankerde traditie’ die we koesteren en moeilijk kunnen loslaten, wat gebleken is uit alle ophef over het verbod. Toch is het verbod het einde van de vuurwerktraditie. Simpelweg omdat vuurwerk bijna niet meer te krijgen zal zijn. Maar vuurwerk afsteken is iets sociaals, en we verwachten dus een even sociaal alternatief. Sophie Elpers, bijzonder hoogleraar Immaterieel Erfgoed en Etnologie: “Iets wat je met familie, vrienden en kennissen deelt en dat begint al met de voorbereiding. Wat kopen we dit jaar, hoeveel? Wat mogen de kinderen, wat niet? Dan is er nog de rolverdeling. Wie steekt af. Wie niet. En dan evalueren we alles ook nog eens uitgebreid én vertellen we graag verhalen over het verleden. Over die ene keer dat het misging. Of die buurman die dat ene jaar zo groot uitpakte.”

“Er ontstaat met het vuurwerkverbod een traditie-vacuüm waar je als actieve buurtbewoner zo in kan springen,” stelt Elpers. Zij stelt voor om bestaande tradities uit te bouwen als vuurwerk-alternatief. “Zo hoor je vaak dat mensen hun eigen oliebollen bakken. Ook daar kan je een gezamenlijke buurtactiviteit van maken.”

Tradities veranderen

Moeten we vasthouden aan de vuurwerktraditie omdat die er ‘altijd’ was? Irene Stengs, bijzonder hoogleraar antropologie van ritueel en populaire cultuur, zegt dat dit voorbijgaat aan het feit dat een traditie geen onveranderlijk gegeven is. “Ook het afsteken van vuurwerk niet. Het is redelijk recent dat er zoveel en zo zwaar vuurwerk wordt afgestoken. En er is altijd discussie over geweest. Er waren altijd mensen die het niks vonden. Ook dát is onderdeel van de traditie.”

Lees het volledige artikel in het AD (5 april 2025).