Verschenen Boeken 1980-1990

Onder redactie van Gerard Rooijakkers & Tiny Romme

Amsterdam, Meertens-Instituut, 1989
themanummer Volkskundig bulletin 15:3
151 pagina's
€10,00 (verkrijgbaar bij het Meertens Instituut)

Een achttal historici, twee juristen, een antropoloog en een letterkundige belichten het volksgericht oftewel de charivari als culturele vorm van eigenrichting, die een inbreuk vormt op het machtsmonopolie van de overheid. Een charivari kunnen we omschrijven als een informele sanctie op deviant gedrag. Behalve de rol van de jongeren valt het belang van de factor tijd op, zowel wat betreft de jaarkalender (feestdagen) als het tijdstip van actievoeren (schemering/avond/nacht). Via uitvoerig gedocumenteerde case-studies kunnen oude rituele vocabulaires gereconstrueerd worden.

Inhoudsopgave Charivari in de Nederlanden
 

Peter Jan Margry

ISBN 90-7229-501-3
120 pagina's
Amsterdam, Polis, 1988

In dit boek zijn voor het eerst de verering van het Amsterdamse sacramentsmirakel én de geschiedenis van de stille omgang tezamen gebracht. Aan de hand van oude en nieuwere archieven, kronieken en literatuur heeft de auteur de gehele vereringsgeschiedenis beschreven. Vanaf het wonder in 1345 tot en met de drukbezochte stille omgangen van vandaag de dag. Alle aspecten van de oude bedevaartplaats Amsterdam komen in dit boek aan bod. De luisterrijke mideleeuwse sacramensprocessies, de volkse vroomheid, de Heilige Stede, maar ook de protesten tegen de 'roomse afgoderij' in de reformatietijd. Voor al degenen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van deze oude bedevaart en voor de duizenden die de stille omgang liepen of nog steeds lopen, is dit boek de moeite waard. Zij zullen aspecten herkennen, maar ook antwoord krijgen op vragen naar de oorsprong en ontwikkeling van deze verering.
 

Gerard Rooijakkers

Sittard, Limburgs Volkskundig Museum, 1987
147 pagina's
€15,00 (verkrijgbaar bij de auteur)

Deze catalogus geeft een overzicht van de resultaten van onderzoek naar ploegen in het verleden. Daarbij zijn tal van internationale, voor Nederland belangwekkende studies betrokken. Daarnaast is de ploeg vanuit verschillende invalshoeken onder de loep genomen. Naast de technische ontwikkeling komen tevens gebruiken en rituelen rondom de ploeg aan bod. De antropoogische beschouwing van Peter Meurkens en de dialectgeografische bijdrage van Herman Crompvoets geven, samen met het historisch overzicht, gestalte aan een multidisciplinaire benadering. Ton van de Wijngaard vervaardigde voor deze uitgave een aantal dialectkaarten waarop de Limburgse benamingen voor het ploegen, de ploeg en onderdelen daarvan zijn weergegeven.

Inhoudsopgave Bodemcultuur
Bestellen bij auteur: g.w.j.rooijakkers@uva.nl 
 

Door P.J. Margry, P. Ratsma en B.M.J. Speet

ISBN 90-70403-21-8
ingenaaid
96 pagina's
Hilversum, Verloren, 1987
€16,00

Deze bundel is zowel een introductie in de historische (stads-)kartografie van Nederland als een handleiding voor de wijze waarop oude stadsplattegrond bij onderzoek kunnen worden gebruikt. Peter Jan Margry gaat daarbij in twee hoofdstukken enerzijds in op de ontwikkeling van het genre stadsplattegrond en anderzijds op de methodologie van het gebruik van stadsplattegronden bij onderzoek. Piet Ratsma legt uit hoe kadasterkaarten bij historisch onderzoek zouden moeten worden gebruikt en gaat in een ander hoofdstuk in op de betekenis van Temmincks stadsplattegronden als bron van kennis van de ontwikkeling van Rotterdam. Ben Speet behandelt twee analytische verklaringsmodellen voor het gebruik van stadsplattegronden bij stadsvergelijkend onderzoek.

Te bestellen bij Uitgeverij Verloren.

Onder redactie van Gerard Rooijakkers & Theo van der Zee

ISBN 90-6168-262-2
Nijmegen, SUN, 1986
174 pagina's (uitverkocht)

Binnen het historisch bedrijf is de laatste jaren de belangstelling voor cultuur en mentaliteit groeiende, waarbij de aandacht niet zozeer uitgaat naar individuen als wel naar groepen in de samenleving. De verschillende sociale groeperingen hebben een eigen gedragsrepertoire en een eigen belevingswereld. In de dynamische verhouding tussen elite- en volkscultuur speelt het 'volksgeloof' een sleutelrol. Eeuwenlang heeft er een spanningsverhouding bestaan tussen het officiële, voorgeschreven christendom van de clerus en dat van de wereld van de leken. In dit boek geven zes gerenommeerde auteurs, in chronologische volgorde vanaf de vroege Middeleeuwen tot in onze tijd, een overzicht van deze problematiek: Mayke de Jong, Rudi Künzel, A. van Deursen, Willem Frijhoff, Jan Art en Mart Bax.  Ze leggen daarmee de grondslag voor een nadere exploratie van dit terrein, die nu ook in de Lage Landen op gang komt. De uitvoerige bibliografie maakt dit deel van de reeks Sporen bij uitstek geschikt als apparaat voor verdere studie.

Inhoudsopgave en Inleiding van Religieuze volkscultuur.