Unieke dialectopnamen online - Meertens Instituut

Enkele honderden uren geluidsmateriaal zijn in het Soundbites-project toegankelijk gemaakt voor het publiek. Op de 'sprekende kaart' zijn authentieke gesprekken tussen dialectsprekers uit alle delen van Nederland te beluisteren.

Met de lancering van de website wordt het project ‘Soundbites uit vervlogen tijden’ van het Meertens Instituut en DANS (Data Archiving and Networked Services) afgerond precies een jaar nadat het van start ging. Soundbites is door de beide instellingen gefinancierd in het kader van het DANS-programma Kleine Dataprojecten.

Dialectopnamen uit de twintigste eeuw

Het Meertens Instituut bezit ruim duizend uur, ongeveer zes weken non-stop luisteren, aan geluidsopnamen van gesprekken in dialect tussen twee of meer mensen, zonder inmenging van de onderzoeker. Ze werden verzameld tussen 1950 en de jaren tachtig, toen de opnamen voldoende gespreid waren over Nederland.

Tot nu toe was maar een heel kleine selectie van fragmenten op de website van het Meertens Instituut te vinden als ‘de sprekende kaart’. Vanaf nu is de gehele collectie op een duurzame manier voor onderzoek toegankelijk via internet. De sprekende kaart is daarbij een hulpmiddel waarbij de verschillende dialecten kunnen worden beluisterd door te klikken op een kaart van Nederland.

Materiaal voor taalkundigen en historici

De verzameling geeft behalve van de verschillende dialecten ook een uniek beeld van het vroegere Nederland. De gesprekken gaan over zware armoede, de werkverschaffing in de crisisjaren, over de oorlogstijd, sociale tegenstellingen, lokale gebruiken, het drogeren van wedstrijdduiven met hennep, het plukken van brandnetels voor de varkens, de slechte omstandigheden op vissersboten waar het drinkwater uit de ton nagenoeg zwart was.

Voor de verschillende dialecten bestaat een groeiende wetenschappelijke belangstelling. Bij het Meertens Instituut worden plannen ontwikkeld om de verzameling op te nemen in de Europese infrastructuur CLARIN (Common Language Resources and Technology Infrastucture). De opnamen kunnen dan, met behulp van hulpmiddelen die via die infrastructuur beschikbaar komen, met andere opnamen vergeleken worden. Daarmee kunnen onderzoekers ook mogelijkheden verkennen die buiten het traditionele dialectonderzoek liggen.