Gehonoreerd: TRANSCRIPTIE-APP voor cyrillisch schrift
Door een bijdrage van NWO kunnen het Meertens Instituut en de Radboud Universiteit de TRANSCRIPTIE-APP ontwikkelen voor het cyrillisch schrift. Deze webgebaseerde app kan namen uit het cyrillische schrift automatisch omzetten naar de Nederlandse spelling, ook als de intermediair het Engels is, en geeft adviezen en achtergrondinformatie over de te gebruiken spelling voor Oost-Europese namen. De ontwikkeling zal dienen als pilot voor een groter project waarin de onderzoeksvraag centraal staat hoe de computer automatisch transcriptievarianten van namen uit talen met een niet-Latijns alfabet kan leren vinden en genereren. De app zal eind 2015 opgeleverd worden.
Waaier aan systemen en conventies
Veel dagelijks nieuws in de media is afkomstig uit andere landen, en namen (van personen, plaatsen, bedrijven, instellingen, etc.) staan daarin centraal. Veel van het nieuws komt uit landen waar een ander schrift dan het Latijnse alfabet wordt gebruikt: uit grote delen van Oost-Europa met het cyrillische schrift, uit de Arabische wereld, of uit Azië. Namen uit deze gebieden moeten worden omgezet naar het Latijnse alfabet. Voor deze zogenoemde transliteratie bestaat een waaier aan systemen en conventies. Zo zijn er transliteratiesystemen die worden gebruikt in de landen zelf (op plaatsnaamborden en in paspoorten), systemen die worden gehanteerd in de wetenschappelijke wereld, en transliteraties die bedoeld zijn voor een algemeen publiek in andere landen.
Kiev, Kiëv, Kiew, Kyiv of Kyïv
Die laatste zijn gebaseerd op de uitspraak, en verschillen daardoor per taal: namen worden dus meestal verschillend gespeld in het Nederlands, Engels, Frans en Duits. Maar omdat het nieuws vaak via buitenlandse persagentschappen bekend wordt, vind je in Nederlandse kranten ook spellingen die eigenlijk Engels zijn. Zo treden in de media veel naamsvarianten op, zoals Kiev, Kiëv of Kiew, maar ook – op het Oekraïens geënt, Kyiv of Kyïv. Redacties worstelen met de vraag welke spelling ze moeten hanteren, en ook rijzen er vragen over de identiteit van een bepaalde plaats of persoon, als de naam op verschillende manieren is gespeld. TRANSCRIPTIE-APP vormt een hulpmiddel om Oost-Europese namen die in het cyrillisch zijn geschreven, om te spellen voor het Nederlands. De app wordt gebaseerd op onderzoek naar de spellingvariaties en zal deels regelgestuurd zijn, deels worden gebaseerd op een computationeel namenlexicon, en zelflerend worden opgezet.
Samenwerking
Binnen de TRANSCRIPTIE-APP wordt voortgebouwd op de kennis van taalkundigen, taaltechnologen, publieke en private partijen. Het Meertens Instituut in Amsterdam (dat zich bezighoudt met onderzoek en documentatie van de Nederlandse taal en cultuur) en de Radboud Universiteit Nijmegen (gespecialiseerd in taaltechnologie) werken samen met overheidsinstelling/erfgoedinstelling Nederlandse Taalunie, publieke partners VRT, NOS en Onze Taal, en de private partners ANP en DecoType.
KIEM
Het NWO programma Creatieve industrie – KIEM (Kennis Innovatie Mapping) financiert en stimuleert samenwerkingsverbanden tussen kennisinstellingen en bedrijven op het terrein van de Creatieve industrie. Ervaren, gepromoveerde onderzoekers kunnen namens een consortium financiering aanvragen voor dit instrument. NWO vergoedt per projectvoorstel altijd 15.000 euro van de totale begroting.