Maart 2024: Je handgebaren laten zien waar je vandaan komt

Italianen zijn Europees kampioen handgebaren, maar ook in Noord-Europa gebaren we met onze handen. In een recente studie naar Zweedse en Italiaanse gebaren, werd het cliché inderdaad bevestigd. Marlou Rasenberg, taalkundige en onderzoeker naar handgebaren, schijnt meer licht op deze studie in Trouw en Villa VdB.

Gebarenwetenschappers Maria Graziano en Marianne Gullberg hebben onderzoek gedaan naar handgebaren tussen Italianen en Zweden. Deelnemers keken een tekenfilm en moesten deze daarna navertellen aan hun gesprekspartner. Hierbij werd gekeken naar de setting waarin mensen een verhaal vertellen, en hoe ze dit doen met spraak en handgebaren. Uit het onderzoek kwam niet onverwachts dat Italianen meer handgebaren gebruiken dan Zweden. Wanneer we kijken naar het soort gebaren dat wordt gebruikt, valt wel iets op. Zweden gebruiken praktische gebaren en beelden bijvoorbeeld uit hoe iemand deeg rolt voor koekjes, zogenoemde conventionele gebaren. Italianen gebruikten meer ‘pragmatische’ gebaren, waarbij ze aangeven wanneer er een belangrijk passage aankomt en aangeven wat ze van het verhaal vinden. “De stijl van vertellen is anders, blijkt uit deze studie. En dat kun je niet uit de spraak afleiden, die was voor beide groepen vergelijkbaar. Je ziet het aan de gebaren”, vertelt Rasenberg.

Nederlandse gebaren

Als Nederlanders gaan we er ook vanuit dat we niet veel gebaren, maar als je rondkijkt, zie je het tegendeel. Rasenberg legt in Villa VdB uit dat sommige gebaren bijna als woorden werken. Dat zijn de conventionele gebaren die ook veel door mensen uit Zweden werden gebruikt. Denk hierbij aan duim omhoog, of heel typisch Nederlands, met je hand naast je oor zwaaien om aan te geven dat je iets lekker vind.

Deze studie benadrukt maar weer dat het ook loont om naar de handen te kijken. Handgebaren ondersteunen bij het overbrengen van de boodschap, en verrijken de boodschap. “We blijven benadrukken dat gebaren onderdeel zijn van taal”, zegt Rasenberg. “De handgebaren geven altijd extra informatie. Dat toont deze studie ook weer aan.”

Lees het artikel in de Trouw (26 maart 2024) en/of luister het fragment terug van Villa VdB (27 maart 2024).