November 2024: Heilig afval Peter R. de Vries

Sinds dit jaar is op de site van het Stadsarchief Amsterdam een overzicht te vinden van een deel van de spullen die op de plek van de moord op Peter R. de Vries zijn achtergelaten. Wat wordt er precies bewaard en wat niet?

Irene Stengs is bijzonder hoogleraar antropologie van ritueel en populaire cultuur en was al snel aanwezig op de plek van de aanslag op De Vries. Wat mensen neerleggen is op het eerste gezicht niet erg interessant, zegt Stengs. “Maar wat relevant is, is dat de hedendaagse herdenkingsplek gekenmerkt wordt door associatieve verwijzingen naar het slachtoffer.” Met de specifieke verwijzingen naar de daden en met portretten van het slachtoffer wordt elke plek anders, persoonlijk gemaakt. Dat is een geritualiseerd onderdeel van de gedenkplek, aldus Stengs.

“Dat massale, publieke herdenken is zeg maar begonnen met de dood van prinses Diana, eind vorige eeuw,” zegt Stengs. “Elke bloem, knuffel of brief die wordt neergelegd, transformeert op de gedenkplaats in een geritualiseerd object. Dit maakt het lastig om herdenkingsmateriaal op te ruimen. Ik noem het daarom ‘heilig afval’.”

Maar we moeten volgens Irene Stengs wel blijven opletten en de vraag stellen: van welke gedenkplekken wordt wel materiaal bewaard en van welke niet? “Van de Schipholbrand in 2005 is niets bewaard gebleven. Van de plek van de ‘vergismoord’ op Mohamed Bouchikhi op Wittenburg in 2018 ook niet. Twee grote gebeurtenissen waarbij mensen ook bloemen en objecten kwamen brengen. Het gaat hier over onbewuste selectieprocessen die uiteindelijk een vorm van uitsluiting inhouden.”

“Wat betreft de moord op Peter R. de Vries was de maatschappelijke impact zo groot dat er geen sprake kon zijn dat het herdenkingsmateriaal niet bewaard zou blijven,” besluit Stengs. “Maar ook hiervoor geldt: niet alles is bewaard.”

Lees het artikel van het Parool (14 november 2024).