19 april 2011: Lezing Leendert Brouwer over familienamen

Plaats: Waterlands Archief, Purmerend
Tijd: 20.00 uur

Met Pooijer en Uithuisje door Waterland. Een beschouwing over familienamen in het kader van 200 jaar Burgerlijke Stand.

Het betreft een lezing waarbij teruggegaan wordt naar het begin van de 19e eeuw, toen in Nederland enerzijds pogingen werden ondernomen om de spelling te standaardiseren en anderzijds dankzij de Franse wet de burgerlijke stand werd ingevoerd. Dit had tot gevolg dat familienamen in een bepaalde vorm werden gefixeerd zonder dat de spellingshervorming nog uitgekristaliseerd was – daarom zijn er zoveel spellingsvarianten. De namenvoorraad werd na 1811 in principe niet anders vergroot dan door immigratie, met uitzondering van nieuwvorming door de naamgeving van vondelingen en naamswijziging bij Koninklijk Besluit.

De ontwikkeling van bijnaam tot achternaam tot familienaam heeft enkele eeuwen in beslag genomen. In 1811 kwam daar een eind aan: de namen werden definitief vastgelegd. Vreemd genoeg is daarna het beeld ontstaan dat de mensen in 1811 allemaal van Napoleon een naam moesten aannemen. Zo staat het in de schoolboekjes. Men beseft niet dat de meeste namen er al waren en dat er slechts op het platteland in enkele regio’s mensen hun patroniemensysteem moesten loslaten voor een vaste familienaam.

Een deel van het verhaal zal over deze aspecten gaan en tevens worden een aantal namen belicht die specifiek Waterlands genoemd kunnen worden. Dat zijn namen die in de streek Waterland meer voorkomen dan elders. Uiteraard moet daarbij in acht genomen worden dat er binnen dit gebied ook specifieke kernen zijn, waarbij het niemand zal verbazen dat de katholieke vissersgemeenschap Volendam er uitschiet met zijn Volendamse namen.