90 jaar Meertens Instituut
In 2020 bestaat het Meertens Instituut 90 jaar! Om dit te vieren nemen we u tot juli 2021 mee op een ontdekkingsreis door het heden, verleden en de toekomst van het Meertens Instituut.
De beginjaren van het instituut
Op Prinsjesdag 1929 gaf de regering groen licht en werd er geld beschikbaar gesteld voor een dialectenbureau in Nederland. Op 8 september 1930 vond de constituerende vergadering van de Dialectologiecommissie plaats. Per 1 juli van dat jaar was Piet Meertens al aangesteld als ambtelijk secretaris van die Dialectencommissie. Meertens moest ook leiding gaan geven aan een Dialectenbureau. Wat hier leest als een eenvoudige opsomming van gebeurtenissen verliep in de werkelijkheid niet zonder slag of stoot…
> Lees meer over de beginjaren van het Meertens Instituut.
Van eerste enquêtes naar grootschalige data-opslag
Toen Piet Meertens in dienst kwam bij de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) kreeg hij een kamer in het Trippenhuis in Amsterdam, waar de KNAW gehuisvest was. Hij werd de secretaris van het nieuw opgerichte ‘Centraal Bureau voor de Nederlandsch en Friesche dialecten’. Het Centraal Bureau zou later het Meertens Instituut worden en het had als doel het maken van de ‘Dialectatlas van het Nederlandsche en Friesche taalgebied’. Meertens was de eerste en op dat moment enige werknemer. Om aan gegevens voor de atlas te komen was hij daarom aangewezen op een indirecte methode van informatie verzamelen. De kersverse secretaris ging werken met vragenlijsten en hij benaderde informanten onder andere via de pers.
> Lees verder over de ontstaansgeschiedenis van de collecties van het Meertens Instituut.
> Lees ook hoe het gebruik van technologische onderzoeksmiddelen – van bandrecorder tot Facebook – gewoon werd aan het Meertens Instituut.
> De vragenlijsten worden nog steeds uitgestuurd, maar niet meer op papier.
Het Meertens Instituut nu
Om u kennis te laten maken met het huidige Meertens Instituut maken we een videoreeks ‘Maak kennis met het Meertens’. Kijk u mee?
In de eerste aflevering aan het woord: Antal van den Bosch, directeur van het Meertens Instituut, over zijn vakgebied ‘Taal en Kunstmatige Intelligentie’, onderzoek voor het RIVM en de vraag wat hij aan Piet Meertens zou laten zien.
In de tweede aflevering vertelt Rebeca Ibañez Martín hoe ze vanuit Madrid naar het Meertens Instituut is gekomen, maar ook over haar onderzoek naar broeikassen en sociale dynamieken en over de receptentool die zij met collega’s van het KNAW Humanities Cluster ontwikkelt.
In de derde aflevering zijn onderzoekers aan het woord over het onderzoeksproject Odeuropa. Zij doen onderzoek naar de ‘verloren geuren van vroeger’. Hoe roken grachten en steegjes, hoe roken anti-pestmedicijnen, welke luchtjes deden mensen op? Kortom, hoe rook Europa?
Maak kennis met het Meertens, aflevering 4: Liederen in donkere dagen. Een video over twee bijzondere decemberliederen én over de audiocollectie van het Meertens Instituut.
In de vijfde aflevering legt Marc van Oostendorp – één van de auteurs en ook samensteller van de bundel ‘Viraal Nederland’ – met treffende voorbeelden uit welke culturele, talige en sociale gevolgen corona op de taal en cultuur in Nederland heeft gehad.
In de zesde aflevering neemt Douwe Zeldenrust u mee naar een bijzondere plek waar niet veel bezoekers komen: de collectiekamers van het Meertens Instituut. Terwijl hij u onze schatten toont, vertelt Douwe en passant hoe Piet Meertens te werk ging, maar ook hoe het Meertens Instituut tegenwoordig onderzoeksdata verzamelt.