15 maart 2012: Lezingenmiddag Variatielinguïstiek voor studenten

Plaats: Symposiumzaal, Meertens Instituut
Tijd: 14.15 uur

De afdeling Variatielinguïstiek van het Meertens Instituut organiseert op donderdag 15 maart een middag voor alle studieverenigingen en geïnteresseerde studenten, wiens studie raakvlakken heeft met het onderzoeksgebied van Variatielinguïstiek.

De onderzoeksgroep Variatielinguïstiek beschrijft en onderzoekt de taalkundige variatie in het Nederlandse taalgebied, allereerst in Nederland. Het gaat daarbij niet alleen om geografische variatie (o.a. dialecten), maar ook om sociaal en cultureel bepaalde variatie.

De toegang is gratis, wel moet je je aanmelden via de afdeling Communicatie: communicatie@meertens.knaw.nl.

Programma

14.15 – 14.30 Ontvangst met koffie/thee

14.30 – 14.45 Presentatie over het Meertens Instituut door Annemieke Arendsen, communicatiemedewerker Meertens Instituut

14.45 – 15.15 Lezing Hans Bennis, directeur Meertens Instituut

Taal in verandering

Het Nederlands verandert voortdurend. Soms gaat dat betrekkelijk geruisloos, zoals bij de vervanging van “jij kunt” door “jij kan”, soms leidt dat tot woede en ongerustheid zoals bij “hun hebben”. In deze lezing zal ik proberen na te gaan wat de achterliggende grammaticale oorzaken zijn van de dynamiek van onze taal.

15.15 – 15.45 Lezing door Ben Hermans, Frans Hinskens en Marc van Oostendorp, onderzoekers variatielinguïstiek

Oude en nieuwe veranderingen in de realisatie van de l en r. Waarom en hoe we dat onderzoeken

De realisatie van de l en r na een klinker aan, of bijna aan, het eind van een woord (als in bijv. hiel, hier, melk, merk) is in het Nederlands (en bijv. ook in het Duits en Engels) al eeuwen aan veel variatie en verandering onderhevig. In deze lezing willen wij een onlangs gestart onderzoeksproject voorstellen waarin geprobeerd wordt om de verschillende soorten van variatie in verband te brengen met allerlei talige en buitentalige grootheden. We zullen proberen duidelijk te maken waarom dat interessant is en hoe we daarbij te werk gaan.

15.45 – 16.15 Lezing Gertjan Postma, onderzoeker variatielinguïstiek

Het verdwijnen van du ‘jij’ uit het Nederlands

In het Middelnederlands was het 2persoons enkelvoud pronomen, du, zoals nu nog in het Duits. Aan het einde van de Middeleeuwen raakte het in onbruik, en werd vervangen door ‘gij/ge’ in het zuiden en ‘jij/je’ in het Noorden. Noordelijke en (Zuid)oostelijke dialecten hebben du echter nog steeds. Waarom hebben sommige dialecten du verloren en andere niet? Er zijn veel mogelijke oorzaken van deze verandering voorgesteld. In deze les zullen we de voors en tegen van de verschillende voorstellen inventariseren en confronteren met moderne dialectologische gegevens. We zullen een nieuwe correlatie op het spoor komen tussen dialecten die du hebben verloren en eigenschappen van hun werkwoordsysteem. Dat zal cruciaal blijken bij de keuze tussen de voorstellen.