Taalvariatie on trend: De sociale betekenis van grammatica in jongerentaalpraktijken

Dit project onderzoekt jongerentaal, specifiek: in hoeverre maken jongeren bewust grammaticale ‘fouten’ bij het vormen van hun eigen jongerentaal? Kunnen grammaticale taalkenmerken sociale betekenis(sen) dragen? En in hoeverre is grammatica gerelateerd aan identiteitsconstructie?

Jongeren zijn echte taalvernieuwers. Ze gebruiken taal op creatieve en trendy manieren – denk aan leenwoorden, zelfverzonnen afkortingen (‘afko’s’) of opvallende accenten – en ontwikkelen zo hun eigen groepsnormen en groepsidentiteit. Wat nog nauwelijks onderzocht is, is de rol van grammaticale afwijkingen – ook wel ‘anti-grammatica’ – in dit proces. Bekende voorbeelden zijn weglatingen van lidwoorden en voorzetsels, zoals in ‘ik ga stad’, of opvallende zinsconstructies als ‘beter bestellen we pizza’.

Het project Taalvariatie on trend: De sociale betekenis van grammatica in jongerentaalpraktijken onderzoekt hoe zulke grammaticale taaltrends ontstaan, hoe ze zich verspreiden via bijvoorbeeld sociale media, en welke sociale betekenissen ze met zich meedragen. Het onderzoek toetst hierbij een fundamentele vraag in de sociolinguïstiek: zijn grammaticale keuzes bij jongeren onbewust, zoals vaak wordt aangenomen, of maken zij daar juist strategisch gebruik van in hun identiteitsvorming?

Toekomstgericht taalonderwijs

Het onderzoek combineert verschillende onderzoeksmethoden: vragenlijsten in schoolklassen, discoursanalyses, experimenten en focusgroepen. Het doel is niet alleen om grenzen te verleggen in sociolinguïstisch onderzoek naar taalvariatie en identiteit, maar ook om direct toepasbare inzichten te bieden voor het schoolvak Nederlands die in lijn zijn met de nationale curriculumvernieuwing. Doreleijers ontwikkelt samen met docenten een lespakket over jongerentaal, vrij beschikbaar en geschikt voor gebruik in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Zo draagt het project niet alleen bij aan wetenschappelijke kennis, maar ook aan toekomstgericht taalonderwijs.

Looptijd: 1 oktober 2025 t/m 30 september 2028