Veranderende liedtradities
In dit onderzoeksproject is de fundamentele vraag: waarom zijn sommige culturele artefacten (zoals liederen en verhalen) succesvoller dan andere? Waarom is bijvoorbeeld Roodkapje al meer dan driehonderd jaar een van de populairste sprookjes in de westerse wereld? En waarom wordt er in Nederland al generaties lang gezongen dat Kortjakje ziek is?
Verschillen in populariteit en cultureel uithoudingsvermogen kunnen ook bestaan op een abstracter niveau dan individuele culturele artefacten. Waarom worden bijvoorbeeld sprookjes nog altijd veelvuldig her- en doorverteld maar is de protestsong als genre al tijden op z’n retour?
Een centrale vraag van het liedonderzoek op het Meertens Instituut is hoe (orale) lied- en muziektradities in Nederland veranderen of juist stabiel blijven. Hierbij wordt specifiek aandacht besteed aan de sociale en cognitieve mechanismen die ten grondslag liggen aan het opkomen, populair worden (en blijven), en ondergaan van lied- en muziektradities. Wat is, bijvoorbeeld, de invloed van verschillen in sociale status op culturele transmissie en selectie, en hoe beïnvloeden bepaalde cognitieve voorkeuren het succes van een lied? Om dergelijke vragen te beantwoorden, investeert het onderzoek in de ontwikkeling van innovatieve computationele modellen van culturele verandering, waarmee veranderingen in culturele variatie op (ver)grote schaal en op een kwantitatieve manier onderzocht kunnen worden. Het formele en kwantitatieve karakter van deze modellen maakt het mogelijk (historische) veranderingen in lied- en muziektradities op een gedetailleerde, repliceerbare en testbare manier te beschrijven. Bovendien stellen deze modellen ons in staat om te abstraheren van specifieke voorbeelden van muzikale verandering en verbanden te leggen met andere en algemenere processen van culturele verandering. (Hoe, bijvoorbeeld, verhouden veranderingen van liedtradities zich tot modetrends, of verschuivingen in ideologische of religieuze waarden?) Dit alles is relevant binnen het onderzoek naar dynamische identiteiten in Nederland.
Onderzoekers: Folgert Karsdorp, Peter van Kranenburg, Martine de Bruin, Ellen van der Grijn