NWO-subsidies voor onderzoek naar koeieninteractie en geurtaal

Twee onderzoeksprojecten waar het Meertens Instituut bij betrokken is hebben een subsidie toegekend gekregen van de NWO: Leonie Cornips voor haar onderzoek naar koeieninteractie en Jan van Dijkhuizen voor zijn onderzoeksproject naar geurtaal, waar ook enkele Meertens-onderzoekers aan bijdragen.

Een plaats voor dieren in de sociolinguïstiek: De interacties tussen melkkoeien onderling en met mensen
prof. dr. L. Cornips (NL-Lab)
Hoe gebruiken koeien hun stem en lichaamsgedrag om elkaar en mensen te begrijpen en relaties aan te gaan? Het gehonoreerde onderzoeksproject van Leonie Cornips, verbonden aan onderzoeksgroep NL-Lab, neemt dieren serieus en stelt een animal turn voor in de sociolinguïstiek.

Melkkoeien zijn vanouds nauw met de mens verbonden, maar vergeleken met gezelschapsdieren weten we veel minder over hun sociale gedrag. Dit terwijl hun interactie in veel gevallen net zo complex en context-gebonden is als tussen mensen, zo blijkt uit eerder onderzoek van Cornips. Cornips problematiseert het als vanzelfsprekende onderscheid tussen menselijke en niet-menselijke dieren op basis van het concept ‘taal’, waar zij taal breder opvat: als een multimodaal, belichaamd en multisensorisch (tast, ruiken) verschijnsel.

Het onderzoek bekijkt de interactie tussen dieren en tussen mens en dier vanuit dit nieuwe perspectief, toegepast op de melkkoe, en richt zich op een analyse van haar geluiden, oogcontact, bewegingen, gezichtsuitdrukkingen, aanraking en zintuiglijke capaciteiten. De subsidie maakt het onder andere mogelijk om een PhD-student en junior onderzoeker aan te stellen voor het project.

De poëtica van geurwaarneming in de vroegmoderne tijd (ca. 1550–1700)
dr. J.F. van Dijkhuizen (Universiteit Leiden)
Wat betekent het om te ruiken? Vroegmoderne dichters en toneelschrijvers waren gefascineerd door deze vraag. Het gehonoreerde onderzoeksproject van Jan van Dijkhuizen onderzoekt op welke manieren zij gebruik maakten van geurtaal.

Voor dit project, met als titel Poetics of Olfaction in Early Modernity (POEM), werkt Van Dijkhuizen nauw samen met diverse Meertens-collega’s. Zo is Inger Leemans, interim directeur van het Meertens Instituut en PI van het Horizon 2020-project Odeuropa, wetenschappelijk adviseur voor het project. Onderzoeker Lauren Fonteyn zet haar expertise met Large Language Models in om geurtaal in vroegmoderne literaire teksten op grote schaal te onderzoeken. POEM is een van de eerste cultuurhistorische onderzoeksprojecten waarin gebruik wordt gemaakt van de historische Large Language Models MacBERTh en GysBERT.

Centraal in POEM staat de gedachte dat vroegmoderne auteurs het ongrijpbare karakter van geur inzetten om het onzegbare aan te duiden (bijvoorbeeld de ervaring van het goddelijke), en om te onderzoeken hoe mensen interacteren met de wereld om hen heen (bijvoorbeeld hun natuurlijke omgeving). Ook onderzoekt het poem-team hoe geur kan helpen bij leesbevordering nu. Samen met docenten, auteurs en spoken word-artiesten maakt het team een neuswijze literatuurlesmethode voor het middelbaar onderwijs.

Over de NWO-M subsidie
Deze onderzoeksprojecten werden toegekend binnen de ronde SGW Open Competitie – M 2022, waarbij aan 60 onderzoekers binnen de Sociale- en Geesteswetenschappen ruim 23 miljoen euro is toegekend. Deze financiering geeft hen de kans onderzoek te verrichten naar een onderwerp van eigen keuze, zónder thematische randvoorwaarden. Lees meer op de NWO-website.