Maart 2024: Recensie Het mysterie van de verdwenen ridderromans

Het is een piepklein boekje waarin een grote literaire vraag wordt gesteld: hoeveel Middelnederlandse ridderromans zijn in de loop der eeuwen verloren gegaan? En welke methoden zou je kunnen gebruiken om daar zicht op te krijgen? Deze vragen stellen Mike Kestemont en Folgert Karsdorp in Het mysterie van de verdwenen ridderromans.

Als je je bezighoudt met historische literatuur dan heb je je vast weleens afgevraagd hoe het met onze kijk op oud-Engelse poëzie was gesteld als we Beowulf niet gehad hadden. Of als deel II van de Middelnederlandse Lancelotcompilatie, vol origineel Nederlandstalige verhalen over Koning Arthur, gebruikt was om het haardvuur mee aan te steken? Om een antwoord te vinden op hun vraag hoeveel ridderromans er verloren zijn gegaan, gaan Kestemont en Karsdorp te rade bij de ecologie.

Wat missen we?

Ze beginnen hun boek met informatie over middeleeuwse boekproductie en het verschil tussen ‘verhaalverlies’ (tekst) en ‘boekverlies’ (tekstdrager). En hoe het probleem om iets te vinden dat er niet is, opgelost kan worden bij benadering door te kijken naar wat er wél is. Berekend volgens een statistisch model van Anne Chao zijn er 77 werken verloren gegaan. Naast de 75 Middelnederlandse werken die we kennen, missen we dus de helft!

Kopiëren, kopiëren, kopiëren  

In de Lage Landen zijn er tevens meer ridderromans verdwenen dan elders, blijkt ook uit het onderzoek. Zo lag in het Duits, IJslands of Iers de nadruk op veel kopieën van een beperkt aantal teksten. Terwijl in het Nederlands, Frans en Engels er meer werken waren die slechts enkele kopieën kennen. Dit wordt helder geïllustreerd met de digitale 3-2-1 regel: zorg voor 3 kopieën, op minstens 2 verschillende gegevensdragers, waarvan 1 kopie op een andere locatie wordt bewaard, als je het risico van verlies zoveel mogelijk wil beperken.

Tot slot wordt de niet onbelangrijke vraag gesteld of de nog bekende werken wel representatief zijn. Want wat niet zichtbaar is, telt niet mee. Voor antwoord op deze vraag zou u de uitgave toch echt zelf moeten lezen, en dat is het zeker waard. De recensie eindigt dan ook met: Een onderzoek en een uitgave om U tegen te zeggen.

Lees de volledige recensie op Tzum (19 maart 2024).