September 2024: Limburg in focus op eerste grote dialectencongres

Op het eerste grote dialectencongres buigen taalwetenschappers zich over het Limburgse taalgebied. En dan met name over de invloed die de landsgrens en de mijnen hebben gehad op zowel Belgisch als Nederlands Limburg.

Iedereen die denkt dat ‘plat kalle’ makkelijk is, moet zich eens een dagje op laten sluiten met taalwetenschappers die het Limburgs als een groot laboratorium zien. Binnen een uur weet je dan met zekerheid dat ‘hét’ Limburgs niet bestaat, aldus de Limburger. Daarbij spelen heel veel aspecten een rol bij de vraag hoe onderlinge verschillen zijn te verklaren. In haar presentatie vertelt Leonie Cornips over de erkenning van het Limburgs als taal. Door deze erkenning prop je hoe dan ook een hoop dialecten binnen het stramien van een provinciegrens.

Limburg als ideaal onderzoeksgebied

Limburg is zo’n ideale regio voor taalkundigen om dialecten te onderzoeken omdat er een landsgrens dwars door het taalgebied loopt, legt Stef Grondelaers uit, mede-organisator van het congres. Ook de opkomst van de mijnen aan beide kanten van de landsgrens maken het Limburgs interessant als onderzoeksproject. Ondanks dat de mijnen al lang dicht zijn en de landsgrens al 185 jaar beide Limburgen scheidt, blijft het gebied interessant voor onderzoek. Aldus Grondelaers: “Aan de Nederlandse kant van de grens heeft het Limburgs erkenning als taal, aan de Belgische kant niet. Over vijftig jaar kun je zien welk effect dat heeft.”

In Het Laatste Nieuws gaat Grondelaers specifiek in op de situatie in Genk: “Bij de oprichting van de mijnen in Limburg zijn er veel mensen vanuit het buitenland naar Genk en omstreken gekomen. Zij hebben hun eigen talen vernederlandst, waardoor je op een soort unieke ‘Genkse’ taal terechtkomt.”

Wat was er eerst?

“Iets wat bijna niemand weet, is dat dialecten ouder zijn dan standaardtalen”, geeft Grondelaers ook mee. “De meeste standaardtalen in Europa dateren uit de 15e en 16e eeuw, maar de dialecten bestonden ervoor al. Dat komt omdat we een standaardtaal nodig hebben om iemand uit een andere streek te begrijpen. Een dialect is een taal van een lokale gemeenschap die vaak niet helemaal verstaanbaar is voor anderen. Dat is de reden waarom de standaardtaal gecreëerd is en waarom die altijd jonger is dan de dialecten.”

Lees het artikel in de Limburger (voor abonnees, 26 september 2024) of Het Laatste Nieuws (voor abonnees, 27 september 2024).