November 2024: Papoeakinderen in zendingsgezinnen

In de negentiende eeuw trok een groep gelovige idealistische echtparen vanuit Holland naar Nieuw-Guinea om lokale Papoeakinderen te adopteren en heropvoeden. De zendingsechtparen waren vol goede bedoelingen, maar hoe nobel was dit beschaven en bekeren nu echt? Historica Geertje Mak (NL-Lab) zocht het uit en schreef er een boek over.

“De goede bedoelingen spatten er vanaf”, schrijft Geertje Mak in haar boek Huishouden in Nieuw-Guinea. Zending en het kolonialisme van goede bedoelingen over de brief van Wilhelmina. Zij is een adellijke dame die veel Papoeakinderen als pleegkind onder haar hoede nam. “Maar wie hielp zij hier nu precies?” Mak zou graag “aan de andere kant van dit verhaal komen, dat van de kinderen.” Maar hoe doe je dat, als het perspectief van die andere kant nauwelijks gedocumenteerd en beschreven is? “Door je zo goed mogelijk proberen voor te stellen hoe het moet zijn geweest”, vertelt ze in een interview met Trouw.

Het eiland Nieuw-Guinea was in de tweede helft van de negentiende eeuw onderdeel van Nederlands-Indië, maar stond niet onder bestuurlijk gezag. De zendelingen waren de enige Nederlanders die er daadwerkelijk verbleven. Ze kochten Papoeakinderen ‘vrij’ die werden opgenomen in hun gezinnen. Maar ze kregen ook allerlei taken, waardoor de vraag oprees – ook toen al – of er zo niet een nieuwe vorm van slavernij ontstond. Juist de stemmen die je niet hoort, maken deze geschiedenis schrijnend. Veelvuldig heeft Mak het over het ontbreken van het perspectief vanuit de andere kant.

“De kracht van Maks boek is de reconstructie van een kleine halve eeuw zendingswerk, opgeschreven met veel oog voor detail,” zegt ook NRC in een recensie.

Lees het artikel in Trouw of de recensie in NRC (20 november 2024).