April 2025: Kritiek op het sprookjesbos

Het sprookjesbos in de Efteling lijkt niet te zijn veranderd sinds de jaren 50. Wordt het niet eens tijd dat de sprookjes mee veranderen met de tijd?

“Als mensen de Efteling binnenkomen, moeten ze het gevoel krijgen dat ze ook als kind hadden toen ze hier kwamen”, zegt hoofdontwerper Sander de Bruijn. Omdat het park drijft op nostalgie, is de terughoudendheid om te veel te vernieuwen begrijpelijk. Maar sprookjes zijn steeds aan verandering onderhevig geweest, en gaan mee met de tijd, vertelt Theo Meder, volksverhaalonderzoeker aan het Meertens Instituut. “In de oudste versies van Doornroosje wordt de slapende prinses nog verkracht en zwanger gemaakt. Ze bevalt zelfs slapend.”

Disney heeft veel akeligs in sprookjes al aangepast, zegt Meder. “De kleine zeemeermin gaat niet dood aan het eind, maar trouwt. De stiefzussen van Assepoester snijden hun tenen en hiel niet meer af, de boze stiefmoeder van Sneeuwwitje danst zich niet meer dood en Sneeuwwitje ontwaakt niet omdat de kist valt, maar door een kus van de prins. Die staat nu overigens weer ter discussie, vanwege ‘geen toestemming’.”

Tradities moet je behouden zolang dat kan en aanpassen als dat nodig is, vindt Meder. Hij verwacht dan ook dat de Efteling nog wel wat gaat veranderen in de komende jaren. Daarbij ziet Meder ook een gat in het sprookjesbos van de Efteling. Ze hebben nog geen sprookjes uit niet-westerse culturen overgenomen. “Een voor de hand liggend voorbeeld van een verhaalfiguur dat we hier toch kennen is Anansi de Spin, een bekend West-Afrikaans sprookje.”

Lees het artikel in het Brabants Dagblad (voor abonnees, 22 april 2025).

Theo Meder is recent ook geïnterviewd voor de KNAW over hoe verhalen ook vandaag de dag nog springlevend zijn, bijvoorbeeld in de vorm van memes. Lees het interview hier.