November 2023: De Smartlap

Het weekend van 18 en 19 november stond in Utrecht in het teken van het Smartlappenfestival. Maar wat is een smartlap? “Het is een verhalend lied en de tekst en muziek moeten tragiek met zich meebrengen,” legt Martine de Bruin uit aan RTV Utrecht.

Het Smartlappenfestival in Utrecht brengt een ode aan de smartlap, een lied vol tragiek. Daarnaast brengt het lied emotie bij luisteraars én niet-luisteraars teweeg, zegt de Bruin. “Als je positief in die tragiek staat, dan vind je het over het algemeen heel authentiek.” Maar de tegenstanders staan daar anders in. “Die vinden het waarschijnlijk nep en over the top. Die combinatie maakt wat een smartlap is. Je hebt sterke gelovers en haters.”

Geschiedenis van de smartlap

Maar waar komt de smartlap vandaan? De geschiedenis vertelt: “Vroeger toen men nog niet kon lezen en schrijven, waren er artiesten die op een groot doek een tafereel met een kop en een staart tekende en daarbij een lied zongen vol smart.” De smart-lap dus. Volgens smartlappenonderzoeker De Bruin heeft het lied een lange geschiedenis, maar of deze legende klopt? “Ik ken het verhaal. Maar tot mijn grote spijt moet ik zeggen dat het een broodjeaapverhaal is. Het woord smartlap komt pas uit de late jaren 50. Hoe dat toen tot stand is gekomen blijft een mysterie.”

Ordinair

Naast de tragiek en het meezingen is er nog een belangrijk onderdeel van de smartlap wat nog niet genoemd is. “De camp-benadering.” Camp is het doelbewust gebruik maken van kitscherige elementen. “Het is zo lelijk, dat het mooi wordt. En ergens ook wel een beetje ordinair,” aldus de Bruin. De favoriet van De Bruin blijft toch wel de Zangeres Zonder Naam: “zij raakt mij meer dan ik had gedacht.” Al deze elementen van de smartlap komen samen tijdens het Smartlappenfestival.

Lees het artikel van RTV Utrecht (17 november 2023).