Februari 2024: Dialecten houden voorlopig dapper stand

Deze week werd de Internationale Dag van de Moedertaal gevierd en daar hebben we er in Nederland een heleboel van, in de vorm van streektalen. Maar blijft dat zo? Of spreken we over een eeuw alleen nog Engels? De Telegraaf spreekt met Stef Grondelaers over dialecten.

Dialect spreken word je vaak niet in dank afgenomen. Negatieve stereotypes hebben de overhand. De laatste jaren lijkt echter sprake van een dialect-renaissance met aanzienlijke subsidies voor behoud, het Brabantse Dialectenfestival en de uitgave van dialectwoordenboeken. Sommige deskundigen zien dáár juist het begin van het einde in: krampachtig vasthouden aan wat ooit is geweest. Nederland telt heel grofweg zo’n twintig dialectgebieden, met een onderverdeling in regiolecten en stadsdialecten. Dialect-deskundige Stef Grondelaers weet als geen ander hoe een accent of dialect bepaalde vooroordelen op kan roepen. Zo zegt een Randstad-accent: “slim, een vrij grote bek, niet echt aardig in de omgang, professioneel, competent en direct,” en een Limburgs dialect roept onbewust weer heel andere vooroordelen op. “Aardig, benaderbaar, maar ook dom en traag. Wel veel menselijke warmte.”

Geen dialecten meer spreken?

Afleren dan maar, die dialecten en accenten? Volgens Grondelaers is dat proces al eeuwenlang onomkeerbaar aan de gang. Jonge mensen groeien misschien als kind nog met dialect op, maar schakelen later op Standaardnederlands over. “Rond 1500 was dat de taal van de elite, van de Graven van Holland, en vandaar prestigieus. Uit de behoefte om nationaal te communiceren en vooral om te handelen, werd het als algemene taal ingevoerd. Je moet niet vergeten dat Limburgers en Friezen elkaar in die tijd echt niet konden verstaan.”

Dan maar Engels

Hebben inspanningen om de langzaam verdwijnende dialecten in stand te houden, eigenlijk zin? Dat vindt professor Roeland van Hout van de Radboud Universiteit maar een cynische vraag. “Als je die lijn doortrekt, gaat straks ook het Standaardnederlands eraan.” Met de oprukkende populariteit van het Engels is dat geen gekke gedachte, maar tegenwoordig hechten we veel meer waarde aan meertaligheid en diversiteit: “We beseffen bovendien steeds meer de nadelen van eenvormigheid en het belang van diversiteit. Misschien is er daarom, heel voorzichtig, een tegenbeweging gaande.”

Lees het artikel in de Telegraaf (voor abonnees, 24 februari 2024).