Januari 2025: Werkt bijgeloof?

Geen afspraken plannen op vrijdag de dertiende, zwarte katten ontwijken… we weten vaak dat het niets uitmaakt. Toch herkennen velen zich in dit bijgeloof. Maar levert het ook wat op?

Theo Meder, volksverhaalonderzoeker bij het Meertens Instituut, verklaart deze gedachten die we vandaag de dag hebben voor een deel uit ons verlangen om overal patronen in te zien – patronen die er niet zijn. Er zijn bijgelovige rituelen die al eeuwen bestaan; afkloppen, angst voor zwarte katten die ongeluk brengen, het getal dertien. “Bijgeloof is eigenlijk geen goede term,” zegt Meder. “Dat impliceert dat er ook één geloof echt waar is. Ik heb het liever over volksgeloof.”

Meder vertelt dat afkloppen staat voor het hout van het kruis van Christus. Hij werd op een vrijdag gekruisigd en bij het laatste avondmaal waren dertien mensen aanwezig, daarom is vrijdag de dertiende een ongeluksdag. In de Renaissance dacht men dat heksen in zwarte katten konden veranderen. Meder: “Tegenwoordig denken we niet meer dat zwarte katten een pact met de duivel hebben gesloten en onze ziel willen afnemen, maar dat onheilspellende gevoel is gebleven.” Zo zijn zwarte katten het minst populair in het dierenasiel. Geloven we dus écht in bijgelovige rituelen?

Lees het hele artikel in de Flair (voor abonnees, 8 januari 2025).