Promotie Sophie Elpers: Erfenis van het verlies. De strijd om de wederopbouw van boerderijen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden in Nederland meer dan negenduizend boerderijen verwoest. De wederopbouw ervan werd bepaald door een spanningsveld tussen traditie en modernisering. Boerderijen hadden in de betreffende periode twee functies: het waren enerzijds agrarische gebruiksobjecten en anderzijds objecten met een uitgesproken symbolische functie: zij stonden voor bepaalde tradities, waarden en identiteiten en moesten bijdragen aan de versterking en de vorming van een ‘volks’gemeenschap. Als functionele bedrijfsgebouwen moesten zij bijdragen aan de modernisering van de Nederlandse landbouw op macro- en microniveau. Het debat over de wederopbouw, dat in dit boek centraal staat en dat als handelingsruimte begrepen wordt waarbinnen de wederopbouw plaatsvond, ging over deze functies en de combineerbaarheid ervan. Er ontstond een strijd over behoud en innovatie, over variabiliteit en uniformiteit in het landschap en over het eigene en het vreemde. Het debat werd door actoren uit verschillende sectoren gevoerd: onder andere door de Nederlandse overheid, de Bond Heemschut, architecten, de landbouworganisaties, particuliere boeren en – vóór de bevrijding – door de bezetter en nationaalsocialistische organisaties. De actoren gingen vanuit verschillende motieven en bepaald door diffuse machtsverhoudingen tegelijk een strijd aan over competenties en zeggenschap. Door de beschrijving en analyse van deze strijd om de wederopbouw en de onderliggende betekenistoekenningen van de Tweede Wereldoorlog wordt aangetoond hoe complex het proces van de wederopbouw was. Het boek voegt een belangrijk nieuw onderzoeksgebied toe aan de tot nu toe verschenen studies over de wederopbouw door de focus te leggen op het platteland en op boerderijen.