Botanische gegevens door een sociale lens
Exploring Bias and Perception in Historical Botanical Citizen Science
Dit onderzoeksproject brengt hedendaagse en historische burgerwetenschappelijke kennis over het botanische leven in Nederland samen. Hiermee verrijken we de gegevens over de biodiversiteit in Nederland en leren we meer over de relatie tussen mens en natuur door de jaren heen.
Het project, met als volledige titel Botanical Records Through a Social Lens: Exploring Bias and Perception in Historical Botanical Citizen Science, combineert de expertise van het Meertens Instituut op het gebied van sociaal-cultureel onderzoek en digitale geesteswetenschappen met de kennis van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) op het gebied van ecologie. In het project werken beide de instituten samen om actuele biodiversiteitsgegevens te verrijken met historische digitale collecties.
Historische en actuele data
Recent is er een hausse geweest aan burgerwetenschappelijke projecten om de biodiversiteit in Nederland vast te leggen. Deze projecten leveren essentiële input voor biodiversiteitsgegevens, creëren meer bewustzijn over klimaatverandering en ondersteunen duurzamere natuurrelaties. De verzamelde gegevens lijden echter onder het ‘shortermism’, waarbij alleen het hier en nu wordt vastgelegd, en er geen aandacht is voor historische trends.
In het project leggen we historische en actuele data naast elkaar. Zo verrijken we de actuele Verspreidingsatlas, een online naslagwerk dat natuurwaarnemingen in Nederland in kaart brengt, met historische gegevens uit de recent gedigitaliseerde Flora Batava (1800-1934), een geïllustreerd overzicht van inheemse planten in Nederland waarin bijdragen van amateur-botanici zijn opgenomen.
Veranderende relaties tussen mens en natuur
Met dit onderzoek kunnen we zowel de kennis van biodiversiteit in Nederland verrijken en bijstellen, als een historisch perspectief bieden op de relatie tussen mens en natuur. De planten en vindplaatsen die burgers en amateur-botanici in kaart brengen en brachten zeggen namelijk iets over hoe zij zich tot de natuur verhouden. Zo kan het verzamelgedrag gestuurd worden door locatie (vooral plantjes in de eigen omgeving), een hype (op zoek naar een bepaalde exoot), of door eigen voorkeuren.
De onderzoekers willen deze zogenaamde ‘bias’ in kaart brengen, zowel bij de historische als hedendaagse biodiversiteitsprojecten. Informatie hierover kan inzicht geven in hoe mensen aankijken tegen biodiversiteit, en daarmee gevoelde urgenties rondom klimaatproblemen.
PLAND-database
Het onderzoek biedt ook aanknopingspunten om bestaande onderzoekslijnen en databases van het Meertens Instituut verder uit te diepen en te verbinden, zoals de PLAND (Plantennamen in de Nederlandse Dialecten), een databank met volksnamen van planten in het Nederlandse taalgebied.
Dit project komt voort uit een initiatief van het KNAW Humanities Cluster om ook op het gebied van Environmental Humanities samen te werken. Het Meertens Instituut en het NIOO-KNAW ontvangen voor dit project een subsidie van €248.000 uit het Onderzoeksfonds KNAW-instituten. Het project is mede tot stand gekomen naar aanleiding van het Klimaat Initiatief Nederland (KIN) van NWO en KNAW.
Partners: NIOO-KNAW, FLORON, de Koninklijke Bibliotheek, en adviseurs van Universiteit Utrecht.
