Het Meertens Instituut is een onderzoeksinstituut dat zich bezighoudt met onderzoek en documentatie van taal en cultuur in Nederland en Nederlandse taal en cultuur in de wereld. Centraal staan de verschijnselen die het alledaagse leven in onze samenleving vormgeven.
Uitgelicht
26-05-2022
Van Fries in Europa tot Zeeuws-Vlaams in Brazilië. De veelzijdigheid van Gertjan Postma
Op 20 mei organiseerde het Meertens Instituut een afscheidssymposium voor Gertjan Postma, die afgelopen december met pensioen ging. Postma had een bijzondere loopbaan: hij studeerde natuurkunde en specialiseerde zich in de kernfysica, maar koos uiteindelijk toch voor de taalkunde. Hij deed onderzoek naar syntactische verschijnselen in talen zoals Middelnederlands, Fries en Portugees. Bovendien deed hij veldwerk in Brazilië naar het Nederlands en het Pommers.
In het onderzoek naar zintuigelijke ervaringen is reuk een ondergeschoven kindje. Binnen het Odeuropa-project ontwikkelt men een model en database om te beschrijven hoe wij geuren ervaren.
Is het erg dat het dialect onder druk staat? Welke taalvarianten spreken jongeren? Het zijn enkele vragen die Jos Swanenberg wil beantwoorden in zijn onderzoek. Hij werkt sinds kort aan het Meertens Instituut, en is tevens hoogleraar Diversiteit in Taal en Cultuur aan Tilburg University.
Khalid Mourigh is gespecialiseerd in straattaal, de taalvariant die sinds de jaren 90 populair is onder jongeren in de multi-etnische steden in Nederland. Sinds kort werkt hij aan het Meertens Instituut. De afgelopen jaren onderzocht hij het Marokkaans Nederlands in Gouda en schreef hij een boek over zijn opa, om een stem te geven aan de eerste generatie Marokkaanse migranten.
In het najaar 2021 riepen we via het Meertens Panel en sociale media mensen op om de koeientaalquiz in te vullen. In deze quiz vroegen we naar de betekenis van verschillende geluiden die een koe produceert in diverse situaties.
Op 1 juli 2020 bestond het Meertens Instituut 90 jaar. Een jaar lang vierden we ons jubileum door het onderzoek extra in de kijker te zetten. Ook het ‘Dialectendoeboek’ dat deze maand verschijnt, staat in het teken van dat jubileum. Hierin laten onderzoekers uit Nederland en Vlaanderen zien wat 90 jaar collectievorming heeft betekend voor het onderzoek naar taalvariatie.
In de nieuwsbrief van mei een interview met Gertjan Postma, onderzoeker aan het Meertens Instituut die afgelopen jaar met pensioen ging. Verder onder meer aandacht voor het Couranten Corpus met zeventiende-eeuwse Nederlandse kranten, een podcast over vergeten volksliedjes en een workshop over koeientaal.
26-05-2022
Gentse tentoonstelling ‘Phallus. Norm & Vorm’ mede tot stand gekomen door onderzoeksgroep NL-Lab
In het Gents Universiteitsmuseum (GUM) is tot 8 januari 2023 de tentoonstelling ‘Phallus. Norm & Vorm’ over het mannelijke lid te zien. Hieraan meegewerkt heeft ook kunst- en wetenschapshistoricus Marieke Hendriksen van de onderzoeksgroep NL-Lab.
De podcastserie Lagelieder is geïnspireerd op het werk van volkskundige en presentator Ate Doornbosch. De volksliedjes die hij opnam werden destijds uitgezonden in het radioprogramma Onder De Groene Linde. De opnames worden bewaard bij het Meertens Instituut en zijn te vinden in de Liederenbank.
Mei 2022: Vertalen naar het Nederlands gebeurt al eeuwenlang
In de podcast Leest Spreekt gaat het in deze aflevering over het vertalen naar het Nederlands. Er wordt, zo zeggen de podcastmakers, ondanks de krimpende boekenmarkt nog altijd erg veel vertaald in het Nederlands – en dat is eigenlijk al eeuwenlang het geval. Geert Buelens gaat hierover in gesprek met Inger Leemans en Ton Naaijkens, twee van de vijf auteurs van het boek Vertalen in de Nederlanden. Dit vuistdikke, loodzware, maar vooral ook prachtig geïllustreerde boek heeft de hele geschiedenis van het vertalen in de Nederlanden voor het eerst geboekstaafd.
Programmamakers van de BBC waren in Nederland voor een televisie-special met wetenschappers van het onderzoeksproject Odeuropa, het grootschalige Europese onderzoek naar geur in het heden en verleden. De BBC sprak met Inger Leemans en Marieke van Erp, die het project vanuit het KNAW Humanities Cluster in Amsterdam leiden. Samen met hun Europese collega’s ontwikkelen zij een bibliotheek met historische geuren. In de uitzending vertellen Leemans en Van Erp niet alleen wat hun onderzoek naar geuren inhoudt, maar ook hoe de inzet van geuren onder andere ons museumbezoek in de toekomst kan veranderen.
Mei 2022: Opinie: De achternaam van beide ouders klinkt emancipatorischer dan het is
In Italië krijgt het kind voortaan de naam van beide ouders, anders is het discriminatie (Ten eerste, 28 april 2022). Een goed idee voor Nederland? Daaraan kleven nogal wat bezwaren, zo schrijft naamdeskundige Leendert Brouwer in de Volkskrant.
Op dinsdagavond 31 mei organiseert Artis een programma rondom de komst van de Britse kunstenaar Thomas Thwaites. Hij ondernam een aantal jaar geleden een poging om te communiceren met geiten, door zich drie dagen aan te sluiten bij een kudde in de Zwitserse alpen, in een zelf ontworpen geitenpak. Tijdens deze avond geeft taalkundige Leonie Cornips een lezing over haar onderzoek naar koeientaal.
Op 20 mei 2022 organiseert het Meertens Instituut een afscheidssymposium voor Gertjan Postma die in december 2021 met pensioen ging. Voor het programma van deze feestelijke dag nodigde het Meertens Instituut een aantal collega’s en vrienden uit die met Gertjan hebben samengewerkt.
Op vrijdag 20 mei 2022 (10.30-18.30 uur) organiseert de Nederlandse Antropologen Beroepsvereniging (ABv) haar jaarlijkse Dag van de Antropologie. Het thema van dit jaar is Crisis of Truth. De Dag van de Antropologie vindt plaats in Museum Volkenkunde, Leiden. Markus Balkenhol, antropoloog aan het Meertens Instituut, is mede-organisator van deze dag. Rebeca Ibañez Martín, eveneens antropoloog aan het instituut, neemt als referent deel aan de keynote-lezing.
