Het Meertens Instituut onderzoekt en documenteert taal en cultuur in Nederland en Nederlandse taal en cultuur in de wereld. Centraal staan de verschijnselen die het alledaagse leven in onze samenleving vormgeven.

Taalonderzoeker Kristel Doreleijers is dit jaar een van de genomineerden voor de AVT/Anéla-dissertatieprijs. De uitreiking is op 31 januari 2025 tijdens het Taalgala, op de Grote Taaldag.

In 2024 zijn we gestart met een ‘jongerenvariant’ van ons succesvolle Meertens Panel, om jongere Nederlanders en Vlamingen beter te betrekken bij ons onderzoek. We zoeken nog docenten Nederlands die mee willen doen met hun leerlingen!

In de laatste nieuwsbrief van 2024 zetten we Pieter van Reenen in het zonnetje. Hij doet al meer dan 50 jaar taalonderzoek wat cruciaal is voor het behoud van oude dialecten in Nederland en Vlaanderen.

‘De badkuip’ voor het Stedelijk Museum, ‘de schijtstoel’ voor de Pontsteiger en de ‘kruimeldief’ voor het oude ING-kantoor aan de A10. Bijnamen geven aan gebouwen; Amsterdammers kunnen er wat van. Historicus Peter Jan Margry keek naar de huidige bijnamen van de Amsterdamse architectuur.

In Ronse in België branden kaarsjes en lichtjes voor Hermes, een geliefde kater die overleed na een aanrijding. “We missen je avonturen,” schrijft iemand op een bord. Het zegt iets over onze huidige herdenkingscultuur.

Het jeugdjournaal heeft voor het eerst een verkiezing gehouden voor het kinderwoord van 2024, en meer dan 22 duizend woorden zijn ingestuurd! De laatste 8 woorden die kans maken op de titel ‘kinderwoord’ worden besproken met taalonderzoeker Kristel Doreleijers.

Hoe klinkt een verdwijnend dialect? Pieter van Reenen, gastonderzoeker linguïstiek en taalvariatie bij het Meertens Instituut, doet al meer dan 50 jaar taalonderzoek. Zijn werk is tot op de dag van vandaag van belang voor het behoud van oude dialecten uit Nederland en Vlaanderen.

Hoe kunnen historische Nederlandse kookboeken ons helpen om in de toekomst duurzamer te koken? Ying-Tzu Lin, nieuwe Meertens-NIAS fellow, onderzoekt hoe de recepten uit deze boeken ons inzicht kunnen geven in gezondere en milieuvriendelijkere eetpatronen.

In onze nieuwe podcast Dat smaakt naar Meertens nemen podcastmakers Michiel van de Weerthof en Lot Broos je samen met onze onderzoekers mee op een zoektocht naar antwoorden op veelgestelde taal- en cultuurvragen vanuit de samenleving. De tweede aflevering gaat over complotverhalen en is vanaf nu te beluisteren.

Een goed gesprek voer je thuis of in de kroeg, maar niet zo gauw online. Dat komt bijvoorbeeld doordat mensen online niet altijd even goed naar elkaar luisteren en vooral hun eigen mening willen verkondigen. Cedric Waterschoot wil hier verandering in brengen met hulp van kunstmatige intelligentie. Hij ontwikkelde een computermodel dat constructieve bijdragen kan herkennen.

In onze nieuwe podcast Dat smaakt naar Meertens nemen podcastmakers Michiel van de Weerthof en Lot Broos je samen met onze onderzoekers mee op een zoektocht naar antwoorden op veelgestelde taal- en cultuurvragen vanuit de samenleving. De eerste aflevering gaat over taalverloedering en is vanaf nu te beluisteren.

In de jaren 50 was hij wekelijks te horen op de nationale radio, waar hij zijn zelfgeschreven nummers ten gehore bracht achter de piano. Jules de Corte (1924-1996) was blind maar zijn liedjes gingen daar niet over, wél over mensen die buiten de norm vallen. Dat zijn liedoeuvre ook niet binnen bestaande kaders valt, laat Vincent Roozendaal zien in de zevende Louis Peter Grijp-lezing.